Öncelikle Kahramanmaraş merkezli olup birçok yerleşim alanını etkileyen ve tüm ülke insanlarını acıya boğan zelzele felaketi sonunda hayatlarını yitiren insanlarımıza Allah’tan rahmet diliyor, sevdiklerini ve yakınlarını kaybeden tüm insanlarımıza sabır ve başsağlığı dileklerimi iletiyorum. Zelzele bölgelerinde hizmet veren çeşitli meslek kümelerinden oluşan kurtarma gruplarına ve farklı biçimlerde depremzedelere yardımcı olmaya çalışan tüm gönüllülere insani hassaslıkları için şükranlarımı sunuyorum.
Balık okyanusta doğar, okyanusta yaşar ve okyanusta ölür. Lakin mevt anında “okyanus nerede?” diye sorar… İnsan belleği de zayıftır lakin şaşırtan ve hayal kırıcı olan ferdi bellekten farklı olarak çalışması beklenen toplumsal belleğinde zayıflamış olduğunu gözlemliyor olmaktır. 13 Mart 1992 Erzincan, akabinde 17 Ağustos 1999 Marmara zelzelesi, sonra da sırasıyla 2011 Van, 2020 Elazığ- İzmir zelzeleleri ve artık de bu geniş yöreyi tutan sarsıntı felaketinin acılarını yaşadık, yaşıyoruz. Tüm bu tecrübelerden geçen bizler değil miydik? Emsal tecrübelerden geçmiş insan ve toplumlar eski tecrübelerinden neden öğrenmez ve tıpkı yanlışları niye tekrarlarlar? Geçmişten öğrenmediğimiz takdirde “anda yaşıyor” olmak içi boşalmış bir telaffuz olmaktan ileri gidemeyecektir.
1992 Erzincan sarsıntısı sırasında AFAD ve AKUT üzere kuruluşlar yoktu.
Zorunlu hizmet misyonunu Erzincan’ın su ve elektrik kaynakları olmayan bir nahiyesinde yapmış genç bir tabip olarak çok benimsediğim yöre halkının yaşadığı deprem acısını biraz olsun dindirebilmek gayesiyle yurt dışından gelen ve dünyanın rastgele bir yerindeki afet alanına felaket sonrasındaki birinci 24 saatte ulaşıp dayanak verebilmeyi amaçlayan farklı meslek kümelerinden oluşan bir grupla binlerce depremzedeye yerleştirildikleri çadırlarda hizmet vermeye çalışmıştık. Takımda doktorlardan, kurtarma ve birinci yardım müdahale takımlarına ve bina imal uzmanlarına kadar çok farklı disiplinlerden profesyoneller vardı. Yaklaşık bir haftalık bir hizmet sonrası devrin yetkililerine hizmetin maksadına ulaşmasını engelleyen etkenler hakkında çeşitli geribildirimlerde bulunmuştuk. Ne yazık ki daha sonraki sarsıntılarda birebir aksaklıkların birebir halde devam ettiğini üzülerek gözlemledim.
1992 yılında gözlemlediğimiz aksaklıklar ve daha sonra yaşanan sarsıntılardan edindiğim tecrübelerle öncelikle sarsıntının çabucak sonrasında ortaya çıkabilecek meseleler ve birebir sıkıntıların daha uygun idaresi doğrultusundaki tekliflerimin bir kısmını şöyle özetleyebilirim:
1. Yöre halkının kendisi travmatize olduğundan onlardan yardım beklenmesi gerçekçi değildir. Hususla ilgili kâfi bilgi ve marifetleri olan çeşitli mesleklerden oluşan profesyonel bir grubun zelzele bölgesine hemen transferi gereklidir.
2. Ölümlerin büyük kısmı birinci 24-48 saatte gerçekleştiğinden birinci müdahaleyi yapacak ya da kurtarma çalışması içinde yer alacak gruplarının en kısa vakitte zelzele bölgesine ulaştırılması çok kıymetli olacaktır.
3. Zelzele bölgesine giriş ve çıkışlar birden fazla defa çok zorlaşacağından giriş ve çıkış trafiğinin uygun biçimde düzenlenmesi, gereksiz araçlarla trafiğin bloke edilmemesi ve insan kalabalığının önlenmesi yardımın vakitlice ulaşması ve mevcut sonlu kaynakların tesirli kullanılması tarafından çok pahalıdır.
4. Birinci maksat yöre halkının somut temel muhtaçlıklarını karşılamak olmalıdır. Hayatta kalabilmek için gerekli su, yiyecek, emniyetli barınak, battaniye, beden ısısının düşmemesi için giysi ve irtibat ağının kesilmemesinin sağlanabilmesi çok değerlidir. Depremzedelerin birden fazla doğal olarak hasar görmüş binalara ve meskenlerine girmek istemedikleri için otomobillerinde kaldıklarından yakıtlarını tüketmekte lakin daha sonra yakıt kaynaklarına ulaşmakta zorluk çekmektedir.
5. Gerek sürecin başlangıcında gerekse ilerleyen devirlerinde boşaltım gereksinimini karşılamak için taşınabilir tuvaletlerin varlığı çok kıymetlidir. Hijyenik şartlar sağlanmazsa enfeksiyon hastalıkları yaşanmış afetin yıkıcı tesirlerini artıracaktır.
6. Sıhhat takımları, tıbbi gereç ve çeşitli yardımların varlığı gerekli fakat kâfi değildir. Daha değerli olan bunların muhtaçlık duyan kitlelere planlı ve yeterli organize edilmiş koordineli bir biçimde ulaştırılabilmesidir.
7. Maksadına ve ulaşması gereken yere ulaşan yardım en pahalı yardımdır. Yardımların âlâ organize edilmiş olması çok değerlidir. Bazen yardım mevcuttur fakat yardım depremzedelere eşit ulaştırılmadığı takdirde yeni travmalara yol açabilir. Bu nedenle yiyecek-battaniye-giysi üzere gereksinim gereçlerinin rastgele dağıtılmaması (kamyon üzerinden dağıtım gibi) çok kıymetlidir. Aksi takdirde mevcut yardımdan kimileri ziyadesiyle yararlanırken öbürleri yarar sağlayamamakta ve öfke- keder üzere hislerle giden yeni travmalar yaşayabilmektedir.
8. Hasar tespit çalışmaları ve maddi kayıpları telafiye yönelik her türlü efor şeffaf ölçütlerle yapılmalı ve adaletsizlik his ve kanısı oluşturmamalıdır.
9. Felaketler sonrasında depremZEDEler yanı sıra depremZADEler de türer. Mal ve can güvenliğinin sağlanması, yağmalanmanın önlenmesi yanı sıra başkalarına nazaran daha sağlam görünen konutların kira ve satış fiyatlarının artması, yardım toplama eforu görünümü altında para toplayan fırsatçılar ve dolandırıcılık insan onuruna yakışmıyor olsa da bu çeşit kriz vakitlerinde sık rastlanan davranışlardır.
10. İkincil travma olarak isimlendirilebilecek durumlar olağan dışı vakitlerde sık görülür. İkincil travma rastgele bir travmayı izleyerek insanların kendi başlarına gelenlerden sorumlu tutulmalarıdır. Örneğin bu çeşit felaketlerden sonra “olup bitenler ilahi bir ikazdı” üzere telaffuzlar yöre insanları ortasında kutuplaşma oluşturup dayanışmaya en çok muhtaçlık duyulan bir vakitte ayrılık ve bölünme oluşmasına neden olabilir. Bu tıp açıklamalara prestij edilmemeli ve yayılmasının önünü kesmek gerekir.
11. Gönüllülerin ne kadar uygun niyetli olursa olsun, organize ve uyum içinde çalışan kümelerin kesimi olmadıkları takdirde yapılan kurtarma çalışmalarını yavaşlatacaklarının kendilerine uygun ve şık biçimde aktarılması çok kıymetlidir.
12. Yardım ve kurtarma çalışmalarının yapıldığı yerlerde karmaşa ve gürültü oluşturulmaması yapılan müdahalenin hedefine ulaşması istikametinden pahalı olacaktır.
13. Provakatif telaffuzlara prestij etmemek için şeffaf-güvenilir ve kolay ulaşılabilir bilgi kaynaklarının varlığı ve vurgulanması çok değerlidir.
14. Bina güçlendirme çalışmalarının vakitli –uygun ve emniyetli olması ilerde gelişebilecek yeni felaketleri önlemek tarafından çok değerlidir.
15. Ulaşım sağlanamayan yerler için yol üretim ve tamir çalışmalarının hızlandırılması gerekli olacaktır.
16. Sarsıntıda hayatını kaybetmiş bireylerin cansız vücutlarının defnedilecekleri vakte kadar nerede ve hangi şartlarda saklanmasının uygun olacağının belirlenmesi çok kıymetlidir. Bazen enkaz altından vücut modülleri kesim parça çıkartılmakta ve ilişkin olduğu vücudu bulunup yerleştirilmesini gerektiren durumlar oluşmaktadır. Bu tıp durumlar insan onurunu zedeleyen ıstırap verici sonuçlara neden olabilmektedir.
17. Zelzele bölgesinde yardım maksadıyla uzun mühlet çalışan bireylerin kendileri de travmatize olacaklarından bu şahısların vardiyalı çalışmalarının sağlanması çok değerlidir.
Depremin çabucak sonrasında sadece hayatta kalmak için uğraş sarf eden insanların bir kısmının bir mühlet sonra yaşadıkları travmaya bağlı bazen süreksiz olabilen fakat birden fazla sefer kalıcı olabilen çeşitli ruhsal yansılar geliştirmesi beklenen bir sonuçtur.
Bu reaksiyonlar ve oluşturabileceği olumsuz ruhsal tablolar bir sonraki yazımın içeriğini oluşturacak.
Yaşamın kaçınılmaz olabilen acılarında mana bulabilmek ve acıdan mana çıkarabilmek, her geçen gün birbirlerine yabancılaşan insan tipi için öğrenme tarafında bir fırsat olarak düşünülebilir. Tanımadığımız beşerler için hissedebilmek bizi onlara yakınlaştırır. Dünyamız lakin tanımadığımız insanlara da açıldığında büyür ve mana kazanır. Yaşanan bu felaketin, oluşturduğu tüm olumsuz sonuçlara karşın birbirimize şefkat ve sevgi ile bağlanabilmek ve yabancılaşma hastalığını geride bırakabilmek tarafında bir fırsat olabilmesini umuyorum. Sevgi, şefkat ve sıhhatle kalın.
Web
0 Yorum