Eski İnşaat Mühendisleri Odası Bursa Şube Lideri Yüksek İnşaat Mühendisi Mehmet Albayrak, sarsıntıya ve binalara dair değerlendirmelerde bulundu. Albayrak, “Birçok canlarımızı kaybettik. Ben hepsine Allah’tan rahmet diliyorum. Hala enkaz altında kardeşlerimiz var. Umuyorum ki bir an evvel onlar canlı olarak çıkartılır. Ülkemizin başı sağ olsun. Bu türlü bir sarsıntısı bugüne kadar biz literatürde de görmedik. Çok önemli büyüklükte bir sarsıntı. Tahminen de dünya literatürünü altüst edebilir. Türkiye olarak bizim bütün yönetmeliklerimizi tekrar revize edilmesine sebep olabilecek büyüklükte bir sarsıntı yaşandı. Biz Marmara zelzelesini de yaşadık.
Yani orada da çok acı günler geçirdik. Çok acı süreçten geçtik. Lakin bu Marmara sarsıntısından kıyaslanamayacak kadar büyüklükte. Biz inşaat mühendisleri olarak şöyle tanım ederiz; 8 ölçeğindeki sarsıntılarla yeryüzünün formu değişebilir. Bu zelzele de ona yakın bir zelzele. Hatta zelzele içinde bir zelzele oldu. Bizim bina dizaynındaki eşik kıymetlerimizin de çok üstünde bir sarsıntı. Hasebiyle bu tarihe geçecek. Tahminen de dünya üzerinde birinci 10’a zati girdi de birinci üçe girebilecek büyüklükte bir zelzele yaşadık. Çok büyük yıkımlara sebep oldu. 10 tane kentimizi çok önemli manada etkiledi lakin Kahramanmaraş, Hatay ve Adıyaman vilayetlerimiz çok büyük ölçüde hasar gördü. Neredeyse tamamı hasar gördü. Allah oradakilere ve bütün Türkiye’ye yardım etsin diyorum” biçiminde konuştu.
“SIVILAŞMADAN ÖTÜRÜ YAN YATMIŞ OLABİLİR”
Depremin üst yapıya büyük hasar verdiğini fakat birebir vakitte üç kentin altyapısına da çok büyük oranda hasar verdiğini anlatan Mehmet Albayrak, “Gelecek süreçte çok önemli bir uğraş bekliyor bizleri. Toplumsal medyada yan yatan bir bina dolaşıyor. Bunu bir inşaat mühendisi olarak Körfez sarsıntısında de görmüştük. Adapazarı’nda bir binada çizik olmamasına karşın yan yatmıştı. Onun sebebi aşikardı. Önemli manada taban sıvılaşması vardı. Sıvılaşmadan ötürü oturduğu yerin stabilizesini kaybettiği için yan yatmıştı. Bu bina neden yan yattı diye bize de çok soruyorlar. Doğal bu çekim açısı itibariyle karar vermek çok sıkıntı. Farklı göçme sebepleri olabilir. Bu bina tekrar de ağır hasarlı bir binadır. Mutlak suretle artık yıkılacak. Fakat, yıkılırken en azından içerisinde can kaybı olmamıştır diye düşünüyoruz. Yıkım sebeplerinden birisi tabanda sıvılaşma olmuş olabilir. Görünmeyen tarafında kısmi bodrum olabilir. Art taraftan binayı inceledikten sonra buna karar verebiliriz. Lakin her halükarda bu binada tabanla ilgili problem olmasaydı ayakta olacaktı ve uzun mühlet de kullanılmaya devam edecek bir binaydı” dedi.
“DEPREM İZOLATÖRLERİ ÇOK YARARLI BİR ÜRÜNDÜR”
“Yeni binalarda kullanılan sistemlere biz zelzele izolatörü diyoruz. Sarsıntı izolatörü çok yararlı bir üründür” diyen Albayrak, “Bizim zelzele yönetmeliği literatürümüzde de var. Hastane binalarımızda bu artık kullanılıyor. Alışılmış bu yeni bir eser. Bütün binaların altına bunu koymaya inşaat mühendisliği açısından gerek yok. Bizim sorunumuz binalarla ilgili düşüncemiz sarsıntı izolatörü olup olmaması değil. Bizim, bilime uygun yönetmeliklere uygun bina yapmakta derdimiz var Yani kaçak inşaat yapmayacağız. Yaptığımız binaları projesine uygun yapacağız. Hakikat proje yapmamız lazım ve yaptığımız binaları denetlemek lazım. Çok değer arz eden kıstaslar çerçevesinde biz bina yaparsak zelzeleye hazırlıklı bina, sarsıntıya güçlü bina üretmiş oluruz. Sarsıntı izolatörlerini çok yüksek binalara artık konması gerekiyor. Zira izolatörleri zelzele yüklerinin binaya tesirini azaltıyor. Hastaneler için bu kullanılıyor ki zelzele anında ameliyat yapıyorsa hekimlerimiz, ameliyatına devam edebilsin. Bunun üretimi ucuzlar, makul düzeylere indirilirse olağan konut binalarında da elbette kullanılabilir. Yönetmelik olarak da bizim literatürümüzde var” tabirlerini kullandı.
“ZEMİN ETÜTLERİ YAPILIYOR”
1990’lı yıllardan beri yer etüdü yapıldığının altını çizen Albayrak, “Bursa’da da yapılıyor. Bursa’nın yeriyle ilgili bilinmezlik bizim için hiç yok. Yer ve temel etüde yapılıyor. Yapılmalı da. Bilhassa bu zelzele bölgesinde durum nedir, onu bilemiyoruz. Yönetmelik olarak zarurî ancak nasıl bir yer etüdü yapılıyor bilmiyoruz. Bunu irdelemek lazım. Yer ve temel etütleri jeoloji mühendisleri, jeofizik mühendisleri ve inşaat mühendislerini birlikte hazırladıkları bir rapordur. Raporu kısmını, inşaat mühendisleri hazırlıyor. Bu temelin nasıl tasarlanacağıyla ilgili önemli parametreler, parametreler taşıyor. Bu parametrelerde yanılgı olması demek binanın yanlış dizayn edilmesine sebep olur. Sarsıntıya dayanıksız olur. Münasebetiyle bu tıp çalışmalar binaların dizaynında olmazsa olmazlarımızdandır” dedi.
1999 sarsıntısının kimi açılardan milat olduğunun altını çizen Albayrak, “Hazır beton kullanımına geçildi. Çok değerli bir adım, eşikti o. Bir oburu proje yaparken işte C-14, C-16 betonlarla binaları dizayn ediyorduk. Bugün geldiğimiz nokta artık C-25 düzeylerindedir. Ortalarında çok fark var. Yani inanılmaz bir zelzele yaşadık. 75 saniye çok uzun bir müddettir. 75 saniye süren bir sarsıntının tesirine dayanabilecek bina bilhassa Kahramanmaraş’ta, Hatay’da ve Adıyaman’da varsa, çok sağlam binalar demektir. Yer kabuğuna çok çok yakın yerde sığ bir sarsıntı meydana geldi” biçiminde konuştu.
“MEVCUT BİNALARI ELDEN GEÇİRMELİYİZ”
“Fay çizgileri kırıldıkça gücünü öbür noktalara hakikat transfer ediyor” diyerek kelamlarını sürdüren Albayrak, “Dolayısıyla Marmara’yı etkileyecek fay Kuzey Anadolu fay sınırıdır. 1999’da Çınarcık açıklarına kadar kırılmıştı. Bunun gücü Çınarcık’tan itibaren Tekirdağ’a gerçek transfer oldu. Orada şu anda güç birikiyor. Olağan bu yerbilimci hocalarımızın işidir fakat bir sarsıntı olacağını biliyoruz. Ülkemiz esasen yüzde 96’sı zelzele neslinde olan bir ülkedir. Biz yarar hareket olacak, olmayacak, bunu beklemek durumunda değiliz. Biz binalarımızı sarsıntıya güçlü yapmalıyız. Zelzeleye dayanıksız olan, zelzeleye güçlü hale getirmeliyiz. Biz bunu doksanlı yıllardan beri daima söylüyoruz. Bunun için ne yapmak lazım? Mevcut yapı stokunu elden geçirmek lazım. Zelzele yıkmadan evvel her sarsıntıya dayanıksızsa biz insan eliyle yıkalım, kaybımız olmasın. Bunun tespit edebilecek bilgi birikimimiz, teknik açıdan var. Bunun için çok güçlü bir irade gerekiyor. Belediyelerimiz tarafından hem de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bir yasa çıkartması lazım. Mevcut binaların envanterinin çıkartılmasıyla alakalı milletvekillerimize görüş bildirmiştik. Bursa’yı ele alırsak yüzde 50’si kaçak olan bir kentten bahsediyoruz. Bunların bir kez zelzeleye dayanıklılıklarından bahsetmek çok sıkıntı. Münasebetiyle mevcut binalarımızı elden geçirmeden zelzeleye hazırlıklı olamayız”
“BİNALAR GÜÇLENDİRİLEBİLİR”
Yüksek İnşaat Mühendisi Mehmet Albayrak şöyle devam etti; “Güçlendirme kavramı 1999 zelzelesinden sonra zati literatüre girdi. Çok önemli manada yönetmeliklere de girdi. Ondan evvel yoktu. 2007 yılında yürürlüğe giren yönetmelikte güçlendirme yapılabilir denildi. Yerinden yıkıp yine yapmanın yaklaşık olarak yarısı kadar ucuza mal edilebilir. Alışılmış gerçek projelendirilmesi lazım. Teknik insanların bunu yapması lazım. Bu çok kıymetlidir. Bir binayı güçlendireceğim derken daha fazla hasar almasına sebep olunabilir. Lakin güçlendirilebilir binalarda bu kavram var. Hatta tahminen birçok bina zelzele bölgesinde güçlendirdi. Hakikat güçlendirilenler mutlak suretle sarsıntıda can güvenliği performans seviyesini sağlayacaktır. Bizim konut amacımız beşerler içerisinden sağ olarak çıkabilsin diyedir. Lakin bu sarsıntı çok farklı bir zelzele. Bu zelzeleye dayanabilecek burada konut çeşidi yapılardan pek bahsetmemek gerekir”
“EMİN OLMADAN ASLA KONUTLARA GİRİLMEMELİ”
Deprem bölgesindeki meskenlere emin olunmadan asla girilmemesi gerektiğini hatırlatan Albayrak, “Çünkü artçı sarsıntılar devam ediyor. Bu sarsıntılar az hasarlı olan binalarda da göçmeye sebep olabilir. Oradaki yetkililerden müsaade almadan yahut ön bilgisi olmadan muhakkak meskenlere girmemeleri gerekiyor. Can güvenlikleri açısından son derece önemlidir” dedi.
“KONUT SATIN ALIRKEN SERAMİĞİNE BAKMAYIN”
Konut satın alacaklara da teklif de bulunan Albayrak, “Bugüne kadar biz konut satın alırken seramiği hoş mi, kapı kolu yeterli mi, görünümü hoş mi? diye baktık. Artık bu anlayışı vatandaşlarımızın terk etmesi gerekiyor. Projeyle yapılmış mı? Kontrollü mi, sarsıntıya güçlü mı? Bu kriterleri öncelemeleri lazım ki bina sağlam olsun. Artık seramik sökülüp yine yapılabiliyor. Hoş bir mutfak dolabı sonradan yapılabiliyor ancak binanın taşıyıcı sistemi bir sefer yapılıyor. Bizim baz alacağımız öncelikli kriterimiz sarsıntıya karşı inançlı bir imali? Düzgün bir müteahhit tarafından yapılmış mı? Yapı kontrol eliyle denetlenmiş mi? Kullanma müsaadesi var mı? Kullanma müsaadesi kıymetlidir. Bunlara dikkat etmesi gerekiyor vatandaşlarımızın” diye konuştu.
Betonların bir ömrünün olduğunu tabir eden Albayrak, “Beton gerçek yerleştirildiği takdirde düzgün bir yapı materyalidir. 50 ile 100 sene ortasında gücünü koruyabilir. Siz betonu dökerken su katarsanız ve ya sıkıştırmazsanız direnci de düşer, ömrü de azalır. Betonu biz kurallarına nazaran yerleştirmemiz lazım.
0 Yorum