Mert İnan – Büyük yıkıma neden olan iki zelzelenin akabinde İstanbul başta olmak üzere birçok kentte vatandaşlar oturdukları binaların inançlı olup olmadığı merak ediyor. Türkiye’de bina dayanıklılık testi olarak bilinen karot alma tekniği yıllardır uygulanırken, bu formülün binalara ziyan verip vermediği ve alternatif formüllerin neler olabileceği tartışma konusu oldu.
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Genel Lideri Hüseyin Alan, bir binanın güçlü olup olmadığını test ederken, yalnızca üç dört noktadan karot örneği alındığını, az sayıdaki örneğin binaya ziyan vermeyeceğini belirterek, “Bina sarsıntı yönetmeliğinde, betonarme binalardaki sarsıntı performans tahlillerinin nasıl yapılacağı açıkça belirtiliyor. Her kattan alınması gereken karot sayısı yahut test cazibeli sayısı tek tek tanımlanmış durumda. Donatı tespitinin nasıl yapılacağı, beton kalitesinin, tabanın nasıl ölçüleceği biliniyor. Binanın kenarlarında sondaj yapılarak taban özellikleri hakkında, temel çeşidi, boyutları, derinliği saptanıyor. Her kattan alınması gereken numune sayıları belirlidir. Üçüncü basamak donatı tespitidir. Hangi tıp donatı kullanılmışsa, bunlara ait bilgiler değerlidir. Son olarak da betondan alınan numunelere direnç deneyleri ile ince kesit tahlilleri yapılır. Betonların hidratasyonu yani çimentonun materyal ortasına girip girmediği, atmosferik şartlarda ayrışmaya uğrayıp uğramadığı belirlenir. Bunlar olmadan sağlıklı ölçüm yapılamaz. Bu süreç işletilmeden binanın zelzelede hasar görüp göremeyeceğini tespit edemeyiz. Mikrotromer elde ettiğiniz bilgileri nasıl kullanacaksınız? Yalnızca mikrotromer ile hesap, tahlil yapamazsınız” dedi.
Cihazlarla ölçüm
Jeofizik Mühendisi ve Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi eski Lideri Erdal Şahan ise, “Binadaki demir yerlerini, çaplarını, etriye aralıklarını bulmak için artık yapıya ziyan vermeden FerroSCAN ve gibisi aygıtlarla ölçüm yapılabiliyor. Schmidth cazip ve sismik ultrasonik formülle de binaların beton dayanımları tespit edilebiliyor. Bu aygıtlar sayesinde inşaat mühendisi en düşük yerlerin çıktığı kısımlardan daha az karot alarak beton dayanımını belirleyebilir. Son iki büyük sarsıntı sonrasında yönetmeliklerin revize edilmesi gerekliliği ortaya çıkmış oldu. Muhtemelen tüm sarsıntı yönetmelikleri kısa vakit içinde revize edilecektir. Mikrotremor dediğimiz prosedür binanın yerini inceleyen ve böylece zelzele sırasında yerin salınım dönemini saptayan bir ölçüm tekniğidir. Taban salınım dönemi ile binanın titreşim döneminin çakışmaması çok kıymetli. Şayet yer titreşim dönemi ile binanın titreşim dönemi çakışırsa, bina çok fazla hasar görüp yıkılabilir” dedi.
Aşamalar belli
İnşaat Mühendisleri Odası 2. Lideri Nusret Suna da yönetmeliklerin çok açık olduğunu belirterek, “Ölçümler için kademe basamak yapılması gerekenler aşikardır. Karot alınacağı vakit, hangi kattan, kaç adet alınacağı aşikardır. Mikrotromer denilen ölçümleme zelzele güvenliği ile ilgili bilgi vermez. Tek başına karot ölçümü de kâfi değildir. Ölçümler çok faktöre bağlıdır. Taban özelliği, materyal özelliği, betonun taşıma kapasitesi, demir ölçüsü ve yapısal sistem üzere detayların hepsi bir ortada tahlil edilir. Yalnızca ultrasonik ölçümler bilimsel olmaz” dedi.
Kimler yapıyor?
Eski binaların güçlü olup olmadığına ait denetimleri, 6306 Sayılı Yasa’ya nazaran çalışan yapı kontrol firmalarının yanı sıra, tıpkı yasa çerçevesinde taban laboratuvarı kuran Kadıköy Belediyesi de yapabiliyor. Lakin Kadıköy Belediyesi yalnızca kendi ilçesine hizmet verebiliyor. İBB ise süratli tarama metodu ile eski binaların dayanıklılığını ölçerken, çıkan sonuçları ilçe belediyelere bildiriyor. Binaların sağlamlık testinin yanında beton içindeki demirler de inceleniyor. Demirlerin nervürlü (tırtıklı) olmasına dikkat ediliyor. Riskli olduğu mutlaklaşan binalar için boşaltım ve yıkım süreçleri başlatılıyor. Her iki metotta de binanın zelzele inançlı olup olmadığıyla ilgili rapor, hak sahiplerine bildiriliyor. Bina dayanaklılık testi uygulaması için belediyede misyonlu yapı uzmanları yahut yapı kontrol firmaları binanın alt kat ya da uygun katlarından betonlardan karot ile numune alabiliyor. Zelzele yönetmeliğine nazaran betonarmenin en küçük katsayını C25 olması gerekiyor. Günümüzde ise yapı uzmanları ellerindeki sismik aygıtı duvarın uygun bir yerinden betona dayayıp titreşimleri dinliyor. Ulaşılan bilgiler sisteme yükleniyor ve burada karşılaştırmalar yapabiliyor.
0 Yorum