HABER ARAŞTIRMA – Türkiye, Pazarcık-Sofalar ortasındaki 7.7 ile Elbistan merkezli 7.5’lik zelzelelerin yaralarını sarmaya çalışırken, uzmanlardan da mümkün sarsıntı risklerine yönelik faklı yorumlar gündeme getiriliyor. İstanbul’u etkilemesi beklenen büyük Marmara sarsıntısına karşı birçok farklı tez ileri sürülürken, uzmanlar ortasındaki fikir ayrılıkları vakit zaman sert tartışmalara dönüyor.
Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük zelzelenin akabinde zelzele uzmanları ortasında hengame başladı. Prof. Dr. Celal Şengör, ile Prof. Dr. Ahmet Ercan ortasında çıkan İstanbul sarsıntısı tartışmasında, Ercan, “Celal çoklukla büyük zelzele taraftarıdır. Celal, bu türlü halüsinasyonlar görür zelzele üzerine. Daima olarak uçlarda durur” diye konuştu.
Prof. Dr. Naci Görür’ün son Hatay zelzelesinin akabinde Adana’yı işaret etmesi üzerine Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Adana’da sarsıntı olacağını söyleyenlerin bilimsel konuşmadığını tabir ederek, “Sürekli zelzele olan bir bölgede birebir şeyi tekraren söyleyip birinin tutması bilim olmuyor” dedi. Vatandaşlar ise mümkün büyük yıkım ve can kayıplarına karşı polemik ve tartışmaların yerine ortak aklın devreye alınmasından yana. Türkiye’nin önde gelen zelzele bilimcilerine nazaran muhtemel Marmara sarsıntısına ait tezler ise şöyle…
Süresi 2 dakika
Prof. Dr. Celal Şengör, Marmara’da en az 7 büyüklüğünde sarsıntı beklediklerini söylerken, “Depremin mühletinin iki dakika olabileceğini düşünüyoruz” diyor. Prof. Dr. Şengör ayrıyeten, İstanbul’u etkileyecek mümkün büyük Marmara sarsıntısının şiddeti için “Şiddeti 9’a çıkabilir” derken, “Fay Silivri’den Büyükçekmece’ye kadar kırılırsa korkulacak bir durum olmaz lakin kırılma Gebze açıklarına kadar uzanırsa 7.5 büyüklüğünde zelzele üretir” tezini savunuyor.
7.6’ya çıkabilir
Prof. Dr. Naci Görür’e nazaran Marmara Ereğlisi’nden Adalar’a kadar olan 79 kilometrelik yarar güç birikimi kelam konusu. Prof. Dr. Görür, kırılma ile bu yarar 7.2 büyüklüğünde sarsıntı riski olduğunu lisana getirirken, “Depremin müddeti 40-60 saniye. Şayet Marmara fay sistemi doğudan batıya bir kezde kırılırsa, sarsıntının büyüklüğü 7.6 olur” görüşünü savunuyor. Prof. Dr. Görür, ayrıyeten 1999’dan bu yana 24 yıl geçtiğini ve 30 yıllık dönemin dolmak üzere olduğunun altını da çiziyor.
Marmara hattı
Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Marmara Denizi içinde 240 ile 510 yıl ortası kırılmayan dört fay modülü bulunduğunu vurgularken, “Bunlardan en riskli olanı ve kırılmasını öngördüğümüz fay sınırı Osmangazi köprüsünün olduğu yerden başlayıp, İmralı Adası kuzeyine uzanan 110 kilometrelik 7.6 büyüklüğüne ulaşma potansiyeli olan doğu Marmara çizgisi. Bize nazaran kırılma tarihi bilgilere nazaran 1509’da olduğu üzere doğu Marmara segmenti üzerinde olacak. Bu durumda, Marmara Ereğlisi ile İzmit Körfezi ortasındaki alanda, İstanbul, Yalova, Bursa vilayetlerinde ağır hasarlar oluşur” diyor.
Bursa ve Yalova
Prof. Dr. Şerif Barış, Marmara Denizi’nde geçmişte yaşanan zelzelelerin tamamının 7 ve üzeri büyüklükte olduğunu düşünmediğini lisana getirirken, “6.7 yahut 6.8’lik sarsıntıda kaos, karışıklık, yıkım ve ölümlere sebebiyet verir. Her hafta sarsıntısı gündeme getirip, risk yüzde 64 demek hakikat bir telaffuz değil. Daima İstanbul’a odaklı konuşulması da üzücü. Güney Marmara’da, Bursa ve Yalova’yı çok önemli etkileyecek faylar bulunuyor” görüşlerini sıralıyor.
Silivri-Adalar
Prof. Dr. Okan Tüysüz, Marmara Denizi içinde 250 yılda bir büyük zelzele olduğunu belirterek, “Ölçümler Marmara Denizindeki kuzey Anadolu fayı modülünün yılda ortalama 2 santim kadar hareket ettiğini gösteriyor. Marmara 7 ve daha üzeri bir sarsıntıya hamiledir. Bu sarsıntı Marmara içerisindeki kuzey Anadolu fayından kaynaklanacaktır. Büyük olasılıkla da Silivri-Adalar ortasında bir noktada meydana gelecektir. Bu sarsıntının nerelerde ne kadar tesirli olabileceği konusunda da yapılmış çok sayıda çalışma var” diye konuşuyor.
Tali fay iddiası
Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, Marmara Denizindeki ana fayın genel hareket özelliğinin doğu, batı doğrultulu olmasını lisana getirirken, “Ana fay hareket sırasında bazen etrafında tali (ikincil) faylar oluşturur. İkincil faylar büyük sarsıntı yaratmaz lakin 5.7 üzere kuvvetli zelzeleler yaratabilir. Bu ikincil faylar ana faya paralel olacağı üzere çeşitli açılarda konuşlanabilir. İstanbul için büyük sarsıntı riski çok yüksek” tezini gündeme getiriyor.
7.7 mümkün
Prof. Dr. Şükrü Ersoy, “Marmara’da, 7.7 büyüklüğünde sarsıntı meydana gelmesi mümkün” diyen isimlerden. Ersoy, Marmara’da geçmiş tarihte büyük sarsıntılar olduğunu daima yinelerken, “En büyük zelzele de ‘küçük kıyamet’ denilen 1509 sarsıntısı. Yıkımları ve meyyit sayıları fazla. Hasebiyle bu zelzele bir daha tekrarlanırsa, bu sarsıntının 7.7 büyüklüğünde olacağı düşünülüyor” modelini savunuyor.
2045’ten evvel olmaz
Prof. Dr. Ahmet Ercan, İstanbul’u etkileyecek büyük zelzelenin 2045’den evvel olmayacağını öne sürerken, “Olası İstanbul sarsıntısının 2045 yılından evvel olması şaşırtan olur” diyor. Ercan, “Geçmişte vakti aşikâr olan sarsıntılar hiçbir vakit belirlenen vakitten evvel olmamış. Marmara’da beklenen hiçbir sarsıntı beklenildiği yıldan daha evvel olmuyor. Ya tam vaktinde oluyor ya da gecikiyor” diye konuşuyor.
6.5 ihtimali %2
Prof. Dr. Şener Üşümezsoy ise en radikal tespitleri lisana getiren isimlerden. İstanbul’da önümüzdeki yıllarda 6.5 şiddetinde bir zelzelenin gerçekleşme ihtimalinin yüzde 1-2 civarında olduğunu belirten Prof. Dr. Üşümezsoy’a nazaran, “Büyük İstanbul sarsıntısı fikrini ortaya atan kişinin ABD’li jeofizik uzmanı Ross Stein. Silivri-Yeşilköy ortasındaki 50 kilometrelik kırılmayan fay büyük bir zelzele üretemeyecek.”
Tsunami riski
Prof. Dr. Sinan Özener, Marmara Denizinde yaşanacak mümkün büyük zelzelenin akabinde tsunami riskinin altını en çok çizen uzmanlardan. Prof. Dr. Özener, tarihi süreçte 1509’daki zelzelenin 7.4 büyüklüğünde olduğunu lisana getirirken, şu tezi savunuyor: “O tarihte meydana gelen büyük sarsıntıda Marmara Denizinde tsunami oluşurken, İstanbul’un kıyı bandında önemli hasarlar yaşandığını tespit etmiş durumdayız. 1766 sarsıntısında de tsunami dalgaları bilhassa Sarayburnu ve Karaköy kıyılarını bile olumsuz etkiledi.”
Yavaşlayıp durabilir
Prof. Dr. Ziyaddin Çakır, İstanbul’u etkileyen 1912 zelzelesinin bittiği yerden başlayacak yeni bir kırığın doğuya hakikat ilerlerken yavaşlayıp durabileceğini öne sürüyor. Prof. Dr. Çakır, “Marmara zelzelesinin beklenenden daha küçük olma ihtimalini artırmaktadır” görüşünü lisana getiriyor.
0 Yorum