Görüntü aslında statiktir ve beynimizin ve gözlerimizin dünyayı nasıl gördüğü hakkında bize öğreteceği çok şey vardır. Frontiers in Human Neuroscience mecmuasında geçen hafta yayınlanan bir çalışmada, psikologlar bu yanılsamayı olağan görüşe sahip 50 erkek ve bayan üzerinde test ettiler ve kızılötesi bir göz takip aygıtı kullanarak, bir iştirakçinin yanılsamaya yansısı ne kadar büyükse, göz bebeğinin o kadar güçlü olduğunu buldular.
Gözlerinizdeki retina bilinçsizce etrafınızdaki ışığa ahenk sağlar, karanlık olduğunda daha fazla ışık yakalamaya çalışmak için genişler ve çok pozlamayı önlemek için parlak olduğunda daralır. Bu illüzyona baktığınızda, delik kararmıyor. Lakin karardığı algısı, gözlerinizin reaksiyon vermesi için kâfi.
GÖRDÜĞÜNÜZ DELİK NİTEKİM HAREKET ETMİYOR, BÜYÜMÜYOR YAHUT GENİŞLEMİYOR
Araştırmacılar, illüzyonun işe yaradığını, zira ortadaki deliğin üzerindeki eğimin, izleyicinin karanlık bir deliğe yahut tünele giriyormuş üzere görünmesini sağlayarak, iştirakçilerin göz bebeklerinin genişlemesine neden olduğunu varsayıyorlar. Ayrıyeten, illüzyonun tesirinin farklı renklere karşı değiştiğini ve kara delik macenta bir art plan üzerindeyken en güçlü olduğunu buldular. Lakin herkes illüzyona kapılmaz, yani bu manzaralarda neler olduğu hakkında hiçbir fikriniz yoksa, yalnız değilsiniz: Çalışmaya katılanların yüzde 14’ü de bunu gördüğünü bildirmedi. Dr. Laeng, bir azınlığın, tahminen de geçmiş tecrübelere dayanarak, imgeyi sırf iki boyutta görebileceğini öne sürüyor. Bu son sonuçlar , Dr. Laeng ve meslektaşlarının, ağaçlar yahut bulutlar tarafından kısmen engellenen güneş ışığının artan parlamasını andıran Asahi illüzyonunun, insanların göz bebeklerinin daralmasına neden olduğunu buldukları bir 2012 çalışmasıyla uyumludur.
Duke Üniversitesi’nde görsel algı üzerine çalışan bir nörobiyolog ve fahri profesör olan Dr. Dale Purves , yeni çalışmanın “karanlığın algılanan genişlemesine verilen reaksiyonun fizyolojik bir göstergesini” gösterdiği için “zekice” olduğunu söyledi . Fakat, öğrenci reaksiyonunu göstermek için kullanılabilecek “ çok daha çarpıcı tesirler var”. Lakin Dr. Purves, bu çalışmanın, beşerler da dahil olmak üzere tüm hayvanların uğraştığı temel bir sıkıntıya ulaştığını söyledi. Bir kamera topladığı ışığın ölçüsünü direkt ölçebilse de, “o fizikî aparata sahip değiliz, dünyanın hiçbir ölçümüne sahip değiliz” dedi. Bunun yerine “beyin bağlı bir gözümüz var” dedi Dr. Laeng. Göz bir sahne ile karşı karşıya kaldığında, beyniniz “gördüklerini tahlil eder ve kurgular, muhtemel bir senaryo inşa eder ve ona ahenk sağlar”.
Oslo Üniversitesi’nde psikoloji profesörü ve çalışmanın muharriri Bruno Laeng , “Bu durumda öğrencinin değişmesi için hiçbir neden yok, zira dünyada hiçbir şey değişmiyor” dedi. “Ama zihnin içinde bir şeyler açıkça değişti.” diyor.
GENİŞLEYEN DELİK ÜZERE YANILSAMALAR, TÜM ALGILARIN TEMELDE BİR YANILSAMA OLUP OLMADIĞI KONUSUNDAKİ TARTIŞMAYI BESLER
Bir öteki ünlü örnek, 2015 yılında bir giysinin beyaz ve altın mı yoksa mavi ve siyah mı olduğu konusunda ateşli tartışmalara ilham veren viral bir fotoğraf olan The Dress’tir. Dr. Laeng, bunun “muhtemelen insanlık tarihinin gelmiş geçmiş en büyük deneyi olduğunu” düşünüyor .
Genişleyen delik illüzyonunda olduğu üzere elbisede de beynimiz, geçmiş tecrübelere dayanarak görülenler hakkında varsayımlarda bulunur. Evrimsel tarih de bir rol oynar.
Dr. Laeng, “Dünyadan aldığımız bilgiler epey bilinmeyen,” dedi. “Beyin daima bir varsayım moduna giriyor, en güzel tahlili bulmamız gerekiyor, lakin birebir tıp girdi için birkaç mümkünlük var.”
Dr. Purves, “Algıladığımız her şey dünyanın fizikî gerçekliğiyle tutarsız” dedi. “Gördüğümüz her şey, çizgi uzunluğu, rengi, parlaklığı, ismini siz koyun.” Yani, hakikaten kandırılmıyorsunuz; bunun yerine, görsel yanılsamalar, gördüğümüz ve nitekim orada olan ortasındaki uyumsuzlukları sergileyerek, zihnimizin gözünün ne yaptığını ortaya çıkarmaya yardımcı olur. Dr. Laeng, ”Beynin bize geleceği iddia etmeye ve göstermeye çalıştığı bir hipotez” dedi.
GÖRDÜĞÜNÜZ DÜNYA BİR YANILSAMADIR
Işık üzere bir uyaranın, onu beyne göndermesi gereken duyu organlarımıza ulaşması, sırayla bu bilgiyi işlemesi, anlamlandırması ve bu bilgi ile bir şeyler yapması gerekir. Ve beynimiz şimdiki vakte yetiştiğinde, vakit çoktan ilerlemiş ve dünya değişmiştir. Bunu aşmak için beyin, şimdiyi algılamak için daima olarak biraz geleceği kestirim etmeye çalışıyor olabilir .
Genişleyen delik yanılsamasını görmek bir kusur değil, bir özelliktir: Bu, beyninizin belgisiz, daima değişen bir dünyada gezinme stratejisinin sonucudur, büyük olasılıkla insanlığın hayatta kalmasına yardımcı olmak için evrimsel tarihten inşa edilmiştir. Örneğin, karanlık bir yere gitme beklentisiyle öğrencilerinizi genişleterek geleceği iddia etmek uyarlanabilir. “Bu çok felsefi bir soru,” dedi Dr. Laeng. “Sanal bir gerçeklikte yaşıyoruz, lakin bu pragmatik olarak faydalı bir sanal gerçeklik.” Yani, gördüğünüz dünya bir yanılsamadır, lakin telaşa kapılmayın.
0 Yorum