Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – 6 Şubat’ta meydana gelen ve 11 ili önemli biçimde etkileyen sarsıntı felaketi sonucu binlerce kişinin hayatını kaybetmesi tüm Türkiye’yi yasa boğdu. Bölgeden basına yansıyan imgelerde görülen büyük yıkıma bağlı olarak bu süreçte orta ara gündeme taşınan hususlardan biri ise bölgedeki müzelerin sarsıntılardan nasıl etkilendiği oldu. Yüzlerce yıllık tarihi binaların, asırlık tarihi yapıtların, ibadethanelerin etkilendiği afette gözler tarihe ışık tutan, konut sahipliğini müzelerin yaptığı yapıtlara de çevrildi. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Müzeler Dairesi Lideri Bülent Gönültaş’a depremden etkilenen 11 vilayetteki 29 müzede yer alan hiçbir yapıtın ziyan görmemesinin arkasındaki sebebi sorduk.
Cemil Meriç’in doğup büyüdüğü ve sonradan müzeye çevrilen Hatay’daki konut sarsıntıya dayanarak ayakta kaldı.
Geçtiğimiz günlerde Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada sarsıntıdan etkilenen Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis, Osmaniye, Diyarbakır ve Adana müzelerinde rastgele bir hasar meydana gelmediği açıklaması yapılmıştı.
‘YAKLAŞIK 2 YIL ÖNCESİNDEN PLAN YAPTIK’
Depremin birinci gününden beri bölgedeki tüm müzeleri gezen Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Müzeler Dairesi Lideri Bülent Gönültaş, afet durumunda müzelerdeki işleyiş hakkında ayrıntılı bilgi verdi. Sarsıntıdan etkilenen 11 vilayetteki müzelerin rastgele birinde yapıtlara ziyan verecek derecede bir hasar olmadığını, meydana gelen kimi hasarların duvarlarda sıva ya da boya çatlağı halinde olduğunu belirten Gönültaş, bölgedeki müzelerde yapısal bir sorun olmadığını da söyledi.
Peki yaşanan iki büyük zelzelede sarsıntı bölgesindeki müzeler ziyan görmemeyi nasıl başardı? Türkiye’nin her bir müzesinde yapıtların büyük bir dikkatle yerleştirildiğini belirten Bülent Gönültaş, yapıtların esaslar üzerine yerleştirilirken sabitlendiğini ve bunların büyük bir titizlikle yapıldığını tabir etti. Eserlerin yanlışsız bir formda sabitlenmesinin yanı sıra yaklaşık iki yıl evvel müzeler için hayata geçirilen afet planının da çok yararı olduğunu tabir eden Gönültaş, şunları söyledi:
“Yaklaşık 2-3 yıl evvel rastgele bir müzemizde mümkün bir afet yaşandığında ne yapabileceğimizi düşündük. Bu türlü bir sıkıntıyla karşılaşırsak hangi müzeden dayanak takım gelecek, eserler nasıl korunacak üzere değerli noktaları planladık. Bir afetle müsabakamız durumunda yapacağımız her şey muhakkaktı.”
Gaziantep’teki Zeugma Müzesi de zelzelede hasar görmedi.
‘TÜM MÜZELER GÜVENDE’
Yaşanan iki büyük sarsıntıdan sonra 11 vilayetteki müze müdürleri ve çalışanlarının yıllar evvel etkinleşen afet planının her bir hususuna uyduğu ehemmiyetle belirtiliyor. Sarsıntı yaşanır yaşanmazmüze müdürlerinin aileleriyle birlikte koşarak vazifede oldukları müzelere gittiklerinin bilgisini veren Bülent Gönültaş, kısa bir mühlet içinde Niğde, Aksaray, Konya, Elazığ, Tunceli, Şanlıurfa’daki müzelerden zelzele bölgelerine uzman işçilerin dayanak için geldiğini belirtti.
Bakanlığın ‘Tüm müzeler güvende’ iletisini veren açıklamasını tekrarlayan Bülent Gönültaş, Kahramanmaraş Müzesi’nde bir hasar olmadığını lakin müzenin yanındaki binanın hasarlı oluşundan kaynaklanan bir önlem alındığını belirtti. Gönültaş’ın açıklamalarına göre Kahramanmaraş Müzesi’ndeki tüm yapıtların sınıflandırılarak paketlendi ve her şey olağana döndüğünde tekrar müzeye dönmek üzere Gaziantep’teki Zeugma Mozaik Müzesi’ne emanet edildi. Adıyaman’daki yapıtların de teşhirden kaldırıldı ve depolara inançlı bir formda alındı. Elbistan Kent Müzesi’ndeki eserler de tıpkı Maraş’ta olduğu üzere Gaziantep’e gönderildi.
‘ASKERİ BİRLİKLERDEN TAKVİYE İSTEDİK KABUL ETTİLER’
Depremden etkilenen illerdeki müzelerin hasar aldığı senaryoda izlenecek prosedür de merak konusu. Bülent Gönültaş, afet durumunda alınan tedbirlere ek olarak eserlerin bulunduğu binaların önemli hasar alması durumunda Genelkurmay Başkanlığı’ndan takviye alınacağını belirtti.
İki yıl evvel hazırlanan doğal afet planında bu hususun de yer aldığını söz eden Gönültaş, “Biz yıllar evvel muhtemel bir afet durumunda yapıtlarımızı daha inançlı bir formda nakletmek ve garanti altında tutmak için askeri birliklerden bize yardımcı olmaları ve alan açmaları için takviye istedik ve onlar da kabul ettiler” dedi. Sarsıntının birinci gününden bugüne dek güvenliğin çizgi safhada olduğunu belirten Gönültaş, müzeleri korumak için misyona gelen dayanak güvenlik takımlarının büyük emek sarf ettiğini de hatırlattı.
Hatay Antakya Arkeoloji Müzesi’nden bir vitrin
VİTRİNLERDE SİSMİK İZOLATÖR KULLANDILAR
Eserler müzelere yerleştirilirken hayli dikkat edildi, pekala ya binalar? Müzeler için seçilmiş binaların imal basamağında nelere dikkat edildi? Kullanılan teknolojiler nelerdi? Bülent Gönültaş, eski ve yeni binaların tamamında epey titiz davranıldığını belirtti. Yeni yapılacak binaların sarsıntı yönetmeliklerine uygun yapıldığını, tarihi bir yapının müzeye dönüştürülmesi halinde de gerekli süreçlerin yapıldığını söz etti.
Dünyanın birçok yerindeki müzede kullanıldığı üzere Türkiye’de de yapıtların sergilendiği vitrinlerin yapıtları koruyabilmesi için özel ve güçlü seçildiğini, birtakım vitrinlerde sismik izolatör kullanıldığının altını çizen Gönültaş, ‘museum wax’ üzere materyallerin yapıtın altına sürüldüğünü, böylece yapıtın rastgele şiddetli bir sarsıntıda ziyan görmesinin önüne geçildiğini belirtti. Gönültaş, vitrin ve ‘museum wax’ teknolojisine ek olarak yapıtların kimilerinin çelik konstrüksiyon usulüyle sabitlendiğini de paylaştı.
Adıyaman’da bulunan Karakuş Tümülüsü’ndeki ‘Tokalaşma Sütunu’ sarsıntıda yıkılmıştı.
GÜNEŞ GÜCÜYLE ÇALIŞAN KAMERALARLA İZLENİYOR
Müzelerdeki yapıtlara ek olarak ören yerlerindeki yapıtların de inançta olduğunu belirten Bülent Gönültaş, bilhassa zelzelenin birinci günlerinde medyada yer alan Adıyaman’ın Kahta ilçesindeki Karakuş Tümülüsü’nde yer alan ‘Tokalaşma Sütunu’nun tahribata uğradığını lakin muhafazaya alınarak bölgeye en yakın müzeye aktarıldığının altını çizdi. Gönültaş, ören yerlerdeki tarihi yapıtların sahipsiz olmadığını, her vakit için onları korumak ismine gerekli güvenlik tedbirlerinin alındığını ve güneş gücüyle çalışan kameralarla izlendiği belirtti.
Her yıl binlerce ziyaretçinin akın ettiği Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesi müdürü Özgür Çomak da sorumluluğu altında olan müzede hiçbir hasar olmadığını, zelzeleden sonra atılan her adımın zelzele afet planına nazaran atıldığını belirtti. Zeugma Mozaik Müzesi’nde bulunan başta ‘Çingene Kızı’ mozaiği olmak üzere hiçbir yapıtta hasar olmadığının altını çizen Çomak, müze binasının yapısal olarak bir sorunu olmadığını ve bu zelzelesi sıfıra yakın hasarla atlatan kamu kurumlarından biri olduklarını vurguladı.
0 Yorum