Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Başta merkez üssü Kahramanmaraş olmak üzere 11 vilayette önemli yıkıma ve can kaybına yol açan zelzeleler tüm Türkiye’yi derinden sarstı. Sarsıntıya öncesi ve zelzele anında alınması gereken tedbirlere karşı ise uzmanların ihtarları devam ediyor. Deprem anında birçok kişinin hayatını kurtaran ‘yaşam üçgeni’ en dikkat çeken usullerin başında geldi. Sağlamlığından emin olunan eşyaların yanına sığınan lakin fakat içinde bulunduğu yapı sarsıntıya dayanamayıp çöktüğünde ise günlerce kurtarılmayı bekleyecek depremzedelerin, küçük ömür boşluklarında günlerce süren bekleyişi açlık ve susuzlukla daha da güç olabiliyor. Resmi bilgilere nazaran 17 bin 480 kişinin hayatını kaybettiği 1999 Gölcük Depremi’nden sonra satışa sunulan ve sarsıntı anında vefattan kurtaran sistemler olarak tanıtılan sarsıntı odaları ve sarsıntı yatakları ise piyasadaki varlığını sürdürüyor. Pekala, bu odalar nitekim hayat kurtarabilir mi?
‘DEPREMDE YAPIYLA BİRLİKTE SAVRULABİLİR’
Büyük sarsıntılar sırasında oluşan sarsıntı insanları ve yapıları önemli biçimde savurabiliyor. Sarsıntı başladığında zelzele odalarına, kafeslere ya da zelzele yataklarına sığınmak, muhafaza hedefli üretilen bu sistemlerin de savrulmasına pürüz olamıyor.
Deprem Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Can deprem anında içine saklanılan zelzele odalarının ya da kafes sisteminin de sarsıntıyla savrulduğunda inançlı olmaktan çıkacağının altını çizdi. Zelzele anında yaşanan yıkımın beton ve demirlerin yapı güvenliği açısından yetersiz olduğuna işaret ettiğini belirten Prof. Dr. Can, “Bu durumda beton ezilir ve yapıdaki demirler de doğal olarak burkulur. Lakin bu olayı çelik kafesle eşleştirmek doru değil. İkisinin sarsıntıda davranışları emsal değildir. Kafes bir bağımsız kısımda yapılır. Yapı zelzeleye güçlü değilse kafes yapıyla birlikte savrulur” dedi.
Depremin ne vakit olacağı iddia edilemediği için, nerede zelzeleye yakalanılacağı da bilinmeyen. Prof. Dr. Can, bu sistemlerin içinde bulunulan yapının tek bir kısmında bulunmasının yarar sağlamayacağını da kelamlarına ekleyerek şunları söyledi:
“Deprem odaları 1990’lı yıllarda gündeme geldi ancak pek istek görmedi. Bunun nedeni, örneğin 50 farklı noktası olan yapıda, bir bağımsız kısımda yapılan bu uygulama zelzele güvenliği açısından hiçbir değer arz etmiyor. Yapının sarsıntı de genel davranışı bir bağımsız kısmın güvenliğini sağlamaz.”
‘ÖNEMLİ OLAN BİNANIN SARSINTIYA SAĞLAM OLMASI’
Kahramanmaraş ve Hatay merkezli son sarsıntıların akabinde enkazda hayata tutunmanın ne biçimde mümkün olacağı pek çok kişi tarafından araştırılırken, yapıların güçlü hale getirilmesi için hangi tekniklere başvurulması gerektiği de gündeme geldi. Prof. Dr. Can da nazaran sarsıntıya güçlü ve inançlı bir yapı inşa etmek için dikkat edilmesi gereken 7 noktayı şöyle sıraladı:
1- Bölgenin sarsıntı açısından özellikleri âlâ araştırılmalı.
2- Mahallî yer, taban şartları ve bina temel sistemleri âlâ belirlenmeli.
3- Kullanılan yapı materyalleri ve kalitesi araştırılmalı.
4- Yapının mimari tasarımı zelzele gözetilerek yapılmalı.
5- Yapının taşıyıcı sistemi (kiriş, kolon, betonarme perdeleri, ve yapının temel tasarımı) sağlam uygun olmalı.
6- Yapının projesine nazaran yapılan imalatlar (kalıp, beton ve demirler) ihtimamlı ve işçilikleri kurallara uygun olmalı.
7- Projenin ve yapı kontrolünün muhakkak dikkatli ve kusursuz olmalı. Her şeyden değerlisi ‘Türkiye Zelzele Yönetmeliği’ne uygun olmalı.
‘DAHA EVVEL KURTULAN BİRİNE RASTLANMADI’
1999 Gölcük Depremi’nden sonra satışa sunulan sarsıntıdan hami sistemlerin güvenilirliği hâlâ bilimsel olarak kanıtlanmadı. Enkaz altında geçen sürecin can kayıpları ve önemli yaralanmalarla da sonuçlanabildiği görülürken, Prof. Dr. Can bu sistemlerin güvenilirliğinin kanıtlanmamış olmasına karşın ilgi görmesi hakkında ise şu formda konuştu:
“İnsanların bu çeşit arayışlara yönelmesinin sebebi sarsıntı anında ‘Bu çelik kafes içinde kalabilirsem tahminen canımı kurtarırım’ psikolojisi olarak yorumlanabilir. Lakin bugüne kadar hiçbir enkazda kafes içinde kurtulan birine rastlanmadı.”
EV ALMAK İSTEYENLER DİKKAT!
Birçok vilayette hızlandırılan kentsel dönüşüm projeleriyle, çürük binaların yerine sağlam ve yönetmeliğe uygun yapı inşa etmek için süreç başladı. 40 binden fazla kişinin hayatını kaybettiği zelzeleler sonrası İstanbul ve zelzele bölgelerinde yaşayanlar da sağlam bir konutta oturmak için arayış içerisine girdi. Prof. Dr. Can’ın inançlı bir konutta yaşamak isteyenlere ve yeni mesken sahibi olacaklara tavsiyesi ise şu oldu:
“Ev almak isteyenlere tek bir tavsiyem olacak: Mesken almaya giderken yanınızda bir inşaat mühendisi bulundurun ve mühendis size yapı hakkında bilgi versin. Alacağınız yapıdan sarsıntıya inançlı diye sertifika alın.”
0 Yorum