Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – 13 milyon kişiyi derinden etkileyen Kahranamaraş merkezli sarsıntı felaketinin vurduğu 11 vilayette zelzelesi yaşamış ve hayatta kalmayı başarmış çocuklar şu an çadırlarda yaşamaya başladı. Fakat sarsıntı bölgelerindeki çadırlarda kalan farklı yaş kümelerindeki çocuklar, yaşanan bu büyük afet sonucu önemli irtibat problemleri yaşayabiliyor. Uzman Klinik Psikolog Ceren Gümüş Yaşa‘ya göre yaş kümelerine nazaran değişse bile zelzelenin çocuklardan üzerine yarattığı birden fazla tesir var. Çocuklar ortasında duygusal ve davranışsal taraftan farklılıklar yaşanabileceğine değinen Yaşa, “Konuşmada sorun yaşamak, suskunlaşmak yahut çok konuşkan olmak, çok hareketli olmak ya da çok ağlamak en fazla görülen yansılardan. Ebeveynleri ya da yakınları hayattaysa onlardan uzaklaşmak istemeyebilirler. Şayet sarsıntı bölgesinde değilse lakin bir formda buna şahit olduysa meskenden ve ebeveynlerinden ayrılmakta zorlanabilirler” bilgisini paylaştı.
Tuvalet alışkanlığı kazanmış olan bir çocuk zelzeleyle alakalı haberlere, imgelere maruz kaldıysa altına kaçırmanın da görülebileceğini lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Yaşa, “Çocuklar yetişkinler üzere değillerdir. Hislerini tabir etmekte yahut hisleri anlamakta zorlanırlar. Zira çocukların yaşadıklarının ne olduğunu anlaması ve sakinleşebilmek için bir yetişkine gereksinimi vardır. Çocukların kendisini bir oyun yahut sanatsal çalışmalar aracılığıyla söz edip rahatlarlar. Bu yüzden oyun çok önemli” diye konuştu.
‘YAŞADIĞI TRAVMAYI OYUN ARACILIĞIYLA ATABİLİR’
Resim çizmek, sanatsal yansıtmaların yapılması, kıssaların anlatılması, hareketli çalışmaların yapılmasının ehemmiyetine dikkat çeken Psikolog Ceren Gümüş Yaşa, çocukların kepçeyle, itfaiye aracıyla, vinçle, iş makinesiyle oynayabileceğini, bunların onları travmatize etmeyeceğini söyledi. “Depremi yaşamış yahut sarsıntıdan uzakta bile olsa haberlerde görmüş olan çocukları da bu tıp oyuncaklarla oynarken bulabiliriz” diyen Yaşa, “Oynarken, etrafındaki öbür arkadaşları ya da ailesini de oyuna katmak isteyebilir yahut tek başına oynayabilir. Hasebiyle burada çocukların oynadığı oyunu bozmadan ‘Sen ne oynuyorsun?’, ‘Başka bir şeyle oyna’, ‘Böyle oyun mu olur’ demeden ne anlatmak istediğini görmeye çalışmak bizim için çok değerli. Deprem bölgesine itfaiye aracı, kurtarma aracı, polis aracı, hemşire, tabip setleri, peluş oyuncaklar, insan figürlerine ilişkin oyuncaklar, bebekler, lego setleri, oyun hamuru, kum, kil, parmak boya, boya kalemleri, boya defteri gönderilebilir. Yüz sözlerine ilişkin kartlar gidebilir, yüz sözlerine ilişkin çizimler yapılabilir. Çocuk yaşadığı o gerilimi, acıyı ve travmayı oyun aracılığıyla atabilir” açıklamasını yaptı.
‘KIRIK VE BOZUK OYUNCAKLAR GÖNDERİLMEMELİ’
Bazı çocukların oyun oynamak istemeyip bir köşede kalmak isteyebileceklerini lisana getiren Ceren Gümüş Yaşa, “Kimi çocuk oyuncağı atabilir, fırlatabilir kimi de yapıp yapıp bozabilir, yıkabilir ya da yıkıp toplayabilir. Münasebetiyle oyunların engellenmeyerek gözlenmesi, çocuğun diğer oyunlara yönlendirilmemesi gerekir. Çocuk oyun oynarken yahut bir hissini ortaya çıkardığı vakit kendisinin yanında kalabilecek, destekleyecek bir yetişkine muhtaçlığı var. Aynı vakitte oyuncaktan çok hırka, battaniye, örtü, peluş oyuncak, yumuşak top da bu kademede âlâ gelecektir. Fotoğraf defteri, boya kalemi, boya kitabı üzere sanat gereçlerinin olması da değerli. Zira yazarak, çizerek, boyayarak bazen de yırtıp atarak dengeyi kuracaklar” deyip bilhassa zelzele bölgesindeki çocuklara gönderilecek oyuncaklarla ilgili şöyle konuştu:
“Oyuncakların sağlamlığına dikkat etmemiz gerekiyor. Kimi çocuklar buna çok değer veriyorlar. Kırık bir oyuncak görünce gidip gidip bakabilir yahut onu tamir etmek isteyebilir. Yüksek sesli, çok müzikli, çok hareketli ve ışıklı oyuncaklar da olmasa güzel olur. Zira sarsıntı yaşamış çocuklar sese karşı reaksiyon verebiliyorlar. Burada kıymetli olan şey çocuğa daima yaşadıklarını anlatmaya ve oyun oynamaya zorlamamak. Yakınlarıyla birlikte olması, kucaklanma ve sarılma da çocuğun tekrar itimat bağı ve bağ kurması için çok pahalı.”
‘BURADA ÇOCUKLAR YORGUN VE UYKUSUZ’
Şu an Dünya İnsani Dayanışma Derneği (World Human Relief) ile Hatay, Antakya’da olan Psikolojik Danışman ve Oyun Terapisti Merve Şahin ve arkadaşlarının depremzede ailelere yardım götürmenin yanında önceliklerinden biri de ruhsal birinci yardım sağlamak. “Sahaya çıktığımızda buradaki depremzede çocuklar bizleri elbette telaşlı ve yorgun gözlerle karşılıyorlar. Çabucak bir tanıdıklarının yanına gitmeye çalışıyorlar. Bu çok anlaşılır zira günlerdir koca bir kaosun içindeler. Birden fazla vakit yaşları gereği ‘Anlamıyor’ diye düşünsek de olayın çok farkındalar” diyen Merve Şahin’e nazaran çocukların yorgun olmalarının bir nedeni de uykusuzluk. “Burada hala artçılar devam ediyor ve bazen hakikaten şiddetli oluyor. Ailelerinden edindiğim bilgilere nazaran bu sebeple gece deliksiz bir uyku uyumak maalesef şu an çocuklar için mümkün olmuyor” diyen Şahin şunları da ekledi:
“Çocuklara sakince yaklaşıp kendimizi tanıttıktan sonra onlar da yavaş yavaş kendilerini irtibata açmaya başlıyorlar. Açıkçası çocuklarla irtibata geçmekte zorluk yaşamadım. Onlarla bu halde ilgilenilmesi tuhaf gelse de kısa bir mühlet sonra yüzlerindeki o gülümsemeye şahit oluyorsunuz. Travmalarını tetiklememek ismine çocuklar konusunu açmadığı sürece elbette sarsıntıyla ilgili bir şey konuşmamaya dikkat ediyoruz. Fakat birçok vakit bilhassa küçük yaş kümesi (5-8 yaş) başından geçenleri güya bir sinema anlatırmışçasına anlatıyor bizlere. Onları dinliyoruz, soru sorarlarsa cevaplıyoruz ama yaşadıkları olaya dair ayrıntı sorular sormamaya bilhassa dikkat ediyoruz. Daha sonra husus zelzeleden çıkıp onların gündelik hayatlarına, kuzenlerine, sevdikleri ya da sevmedikleri arkadaşlarına elhasıl sarsıntı dışında rastgele bir bahse dönüyor aslında.”
‘OYUNA HAYIR DİYEN BİR ÇOCUKLA KARŞILAŞMADIM’
Sayıları az da olsa irtibat konusunda daha art planda kalan ya da sözcüklerle anlaşamadıkları çocukların da olduğunu, bu noktada da devreye oyunların girdiğine değinen Merve Şahin, “Oyun aracılığıyla onlarla irtibata geçmek, bağ kurmak kolay oluyor. Şu ana kadar oyuna ‘hayır’ diyen bir çocukla karşılaşmadım. Ne demişler; çocuğun lisanı oyundur” açıklamasında bulundu. Oyuncaksız, oyunsuz kalmanın çocukları ne kadar fazla etkilediğini fark edip toplumsal medya aracılığıyla boya kalemi, defter, oyuncak dayanağı istediğini anlatan bir görüntü paylaşan Merve Şahin, “Sandığımdan çok fazla etkileşim geldi. Yayımladığım görüntü 2 günde yaklaşık 550 bin izlenme aldı. Çok fazla kitap, gelişim setleri, oyuncak, boya dayanağı geldi ve gelmeye de devam ediyor. Kısa müddette birçok çocuğa bunları ulaştıracağız. Sizin aracılığınızla da buradan dayanak veren herkese teşekkür etmek istiyorum” dedi.
Hangi oyun tercih edildiğinin hiçbir kıymeti olmadığını aktaran Şahin, “Şu an ruhsal birinci yardım için alandayız ve bu yardımı da çocuklara oyunlar aracılığıyla verebiliyoruz. Bu yüzden burada hepsiyle çeşit çeşit hatta o an doğaçlama oyunlar oynuyoruz ve bu süreçte herkes -biz de dahil- çok keyif alıyoruz. Ancak temel gereksinimler olan barınma, beslenme, güvenlik depremzedeler için sağlanabildikten sonra bu bölgelerde psikososyal müdahalelere başlayacağız ve bu kademede oynadığımız oyunların, kullandığımız oyuncakların, okuduğumuz kıssaların değeri ve muhakkak bir gayesi olacak” ifadelerini kullandı.
İlk gittikleri mahallede biri 3, oburu 5 yaşında iki kız çocuğuyla tanıştığını söyleyen Ruhsal Danışman ve Oyun Terapisti Merve Şahin, çocuklarla olan anısını şu sözlerle aktardı:
“Konuşmaya çok isteklilerdi. Tanışınca yaşadıkları yeri gezdirmek istediler. Sonra okuldan, arkadaşlardan bahsederken 5 yaşındaki kız çocuğu heyecanlı heyecanlı dolaplardan bahsetmeye başladı. Annesinin söylediğine nazaran zelzele anında odasındaki kıyafet dolabı düşmüş, kırılmış ve o da bana bunu anlatmaya çalışıyormuş. Heyecanlı ve telaşlı bir halde o zelzele anını ve dolabın kırılışını ayrıntılıca anlatırken onu hiç kesmeden dinledim. Anladım ki bunu birine aktarmaya gereksinimi var. Konuşması bitince ona dolapların kırılabileceğini lakin yine tamir edilebileceğini, bunun nasıl yapıldığını anlattım. Bana tekrar tekrar ‘Tamir edilir mi nitekim? Nasıl olacak, kırıldı ki dolap?’ diye sordu, ben de tekrar tekrar basitçe anlattım. Aslında o an tek istediği eski rutinine geri dönebilecek mi, yıkılan konutlar ve kırılan eşyalar yerine geri gelebilecek mi bunu öğrenmekti. Önümüzde çok uzun bir ruhsal düzgünleşme süreci var. Bu süreçte çocukların hangi oyunlar ve kıssalar üzerinden bize kaygılarını, dehşetlerini, öfkelerini aktaracağını merak ediyorum.”
0 Yorum