Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Uygar Hukuk Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serkan Ayan, binlerce beşere mezar olan yapılarla ilgili soruşturma süreçleri hakkında bilgi verdi. Prof. Dr. Serkan Ayan, olağan şartlarda bina yıkıldıktan sonra Cumhuriyet savcılıklarının olaya el koyduğunu, eksper vasıtasıyla numuneleri alıp denetimleri yaptığını belirtti. Binanın neden yıkıldığının teknik olarak tespit edilmesinin akabinde yargılama sürecinin başladığına dikkati çeken Prof. Dr. Ayan şöyle devam etti:
“Yaşadığımız olay o kadar büyük ki; yıkılan bölgede adliyelerin ziyan görmesi, hâkim, savcı ve eksperlerin hayatlarını kaybetmesi nedeniyle teknik olarak buna yetişmek imkansız hale geldi. Bu büyük insan kaynağının kaybedilmesi nedeniyle, bu tespitlerin yapılabilmesi için Adalet Bakanlığı çok sayıda savcı görevlendirdi. Barolar Birliği’nin mimar, mühendis odalarının tertipleri var. Etraf vilayetlerden eksperler oraya gidip tespit yapıyorlar. Bir avukat ve inşaat mühendisinden dayanak alınarak numune alınması ve bunun hangi taşınmazdan alındığının belgelenmesi gerekir.”
Baro ve odalarla işbirliği
Yargılamada kanıtın çok kıymetli olduğunun altını çizen Prof. Dr. Ayan, şöyle devam etti:
“Binaların demirlerinden, birleşim noktalarından beton kesitlerin alınarak koruma edilmesi, poşetlenmesi, mühürlenmesi gerekir. Numune yanlışsız alındıktan sonra ileride tahlil edilecek ancak laboratuvarlar da ziyan gördüğü için bu numuneler muhtemelen öteki kentlere gönderilecek. Benim teklifim barolar ve mimar mühendis odaları ile bağlantıya geçilmesidir. Etraf şehircilik müdürlükleri ve belediyelerle bağlantı kurularak enkaz kaldırılmadan evvel bu tespitlerin yapılması lazım. Şayet hiçbir imkan yoksa o binayla ilgili televizyonda çıkan kamera manzaraları ya da fotoğraflar dahi dava konusu olduğunda kanıt bedeli taşıyabilir.”
10 yıl içinde vatandaş yargıya başvurabilir
Depremzedelerin uğradıkları maddi ve manevi ziyanlar için tazminat davaları açabileceğini belirten Prof. Dr. Ayan, Yargıtay’ın dava müracaat müddetiyle ilgili 1999 zelzelesinden sonra ortaya koyduğu unsur kararları bulunduğunu hatırlattı. Vakit aşımı mühletinin zelzele tarihinden itibaren başladığını belirten Ayan, vatandaşların davayı geç açmaları nedeniyle vakit aşımı sıkıntısıyla karşılaşmayacağını kaydetti. Ayan, “Örneğin 2023 yılında zelzele oldu. 2000’de yapılan bir binada kurallara uyulmadığında, sarsıntı tarihten itibaren 10 yıllık müddet içinde vatandaşlar müteahhitlere dava açabilirler. İnşaat yapılması teknik olarak mümkün olmayan yere ruhsat verildiyse onayı veren belediyenin ziyan gören vatandaşa karşı bir tazminat zaruriliği olur” dedi.
‘Projeler koruma edilmeli’
Delil tespiti konusunda uzman dayanağı alamayan vatandaşların kendilerinin de bir tutanak tutabileceğini anlatan Ayan, şu tekliflerde bulundu:
“Bazı örnekler alıp poşete koyabilirler. Müteahhit yıkıntıyı alıp atmaya çalışıyorsa ve o evrede savcılık, polis ya da jandarmayı arayarak tahlil üretemediyseniz yıkıntılardan fotoğraflar alabilirsiniz. Bu kolay fotoğraflar dahi kanıt olabilir. Yıkılan binaların enkazlarında beton modüllerinin un üzere dağıldığını görüyoruz. İçinde kağıt, çuval modülleri ya da deniz kabukları var. Bu başlı başına bina yapma tekniğine uygun davranılmadığını gösteriyor. En azından o binayı yapan müteahhidin sorumlu olduğunu kanıtlamak için bu bile tek başına kâfi. Bu kanıtların tahlil edilmesi noktasında projelerin de dikkate alınması lazım.
‘İspat sorunu olabilir’
Bazı yerlerde müteahhitlerin kanıtları karartmaya çalıştığı istikametinde duyumlar aldıklarını belirten Prof. Dr. Ayan, “Vatandaşlar enkazdan çıkarıldıktan sonra molozu alıp atanlar oluyor. Buna kesinlikle pürüz olmak lazım. Aksi takdirde ilerideki yargılamalarda çok önemli ispat sorunu ortaya çıkabilir. Mevzu yargı organlarının önüne geldiğinde kanıtların tarzına uygun toplanıp, toplanmadığıyla ilgili bir kıymetlendirme yapılacak” dedi.
0 Yorum