Zeynep Dilara Akyürek / Milliyet.com.tr – Dünya, Güneş’in etrafında sistemdeki tüm gezegenlerle birlikte dönüyor, Güneş etrafındaki 1 tipi ise tam 365 gün sürüyor. Bizlerin ‘1 yıl’ olarak isimlendirdiği bu 365 gün, öbür gezegenler için değişkenlik gösteriyor. Örneğin Jüpiter için Güneş etrafındaki 1 tıplık müddet 11.9 yıl sürerken Venüs için ise bu sayı 225 gün olarak tabir ediliyor. Dönüş suratlarına nazaran her yıl farklı uzaklıklarda görünen gezegenlerin dizilimi bugünlerde bir defa daha gündemde. Sebebi ise başta merkez üssü Kahramanmaraş olmak 11 ili vuran 7.7 ve 7.6 büyüklerindeki sarsıntılar. 1999’daki Gölcük Sarsıntısı sonrasında gezegenlerin hareketlerinin sarsıntıya yol açabileceğini argüman edenler, son olarak Jüpiter ve Venüs’ün geçtiğimiz günlerde yan yana gelmesinden sonra yaşadıkları tedirginliği sık sık toplumsal medyada paylaşıyor. Jüpiter ve Venüs’ün merkez üssü Kahramanmaraş olan sarsıntılardan sonra bir ortaya gelmesinin rastlantısal olmadığına dikkat çeken bu komplo teorisyenlerinin işaret ettiği bir sonraki tarih ise 17 Ağustos 2025. Jüpiter ve Venüs, 17 Ağustos 2025 yılında bu sefer doğu tarafında bir ortaya gelecek. Ankara Üniversitesi emekli öğretim üyesi, Astronomi ve Uzay Bilimleri Uzmanı Prof. Dr. Ethem Derman, kafa karıştıran zelzele ve gezegenler ortasındaki bağa açıklık getirdi.
‘TÜM GEZEGENLER BİR SIRAYA DİZİLSE BİLE TESİRİ OLMAZ’
Bir cismin Dünya’ya tesir edip etmemesinin iki değerli faktöre bağlı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ethem Derman, bir cismin Dünya’ya olan uzaklığının ve kütlesinin kıymetli olduğunu söyledi. Gezegenlerin çekim kuvvetleri ve bu çekim kuvvetinden dünyanın etkilenmemesinin sebeplerine değinen Prof. Dr. Derman, “Jüpiter ve Venüs dünyadan bakıldığında açısal olarak ne kadar yakın olursa olsun hatta tüm gezegenler bir sıraya dizilse ve çekim kuvvetleri toplansa bile bir tesiri olmaz. Zira bize milyonlarca kilometre uzaktalar” diye konuştu.
Dünyanın en itibarlı bilimsel mecmualarından biri olarak kabul edilen ABD merkezli Science mecmuasında yayımlanan bir araştırmaya nazaran Texas Üniversitesi araştırmacıları, fayların ne vakit ve nasıl bir şiddetle hareket ettiğini anlamak konusunda sürtünme olgusunun kilit bir ehemmiyete sahip olabileceğini keşfetti. Fayların sürtünme katsayısının sarsıntıyla bağlı olduğu daha evvel biliniyordu. Lakin petrol ve doğal gaz çıkarmak hedefiyle yer altındaki kayaları kırmak için enjekte edilen ya da atıklarla çaba emelli açılan kuyulara basılan yüksek basınçlı sular, o bölgedeki fay sınırlarını açarak takılmış noktaların kaymasını kolaylaştırabiliyor. Ayrıyeten fay yüzeyine gelen su da fayların kayganlığını artırıyor. Bu biçimde iki istisna dışında 3 ila 4 büyüklüğünde sarsıntılar meydana gelebiliyor. 1952’de El Reno’da meydana gelen 5.7 ve 2011’de Oklahoma’daki 5.8 büyüklüğündeki zelzeleler dışında bu sebeplerle meydana gelen bir zelzele olmadı. Lakin petrol ve atıklar dışında gökyüzündeki gezegen hareketlerinin sarsıntıyla alakası birçok defa gündeme geldi.
‘HİÇBİR VAKİT TIPKI POZİSYONDA DEĞİLLER’
Gezegenlerin hareketlerinin Dünya’daki sarsıntılara olan tesiri üzerine gerçekleştirilen araştırmalara değinen Prof. Dr. Ethem Derman, Dünya için Ay ve Güneş’in değerli olduğunu belirtti. Her ikisinin de zelzeleler üzerine kanıtlanmış bir tesirinin olmadığını belirten Prof. Dr. Derman, Ay ve Güneş’in bugüne kadar çok sayıda araştırma yapılmasına karşın Dünya’da gerçekleşen hiçbir zelzelede misal pozisyon ya da durumda olmadıklarını vurguladı.
Prof. Dr. Derman, “Ay’la ilgili yeryüzündeki sarsıntılara tesir ettiğine dair hiçbir delil bulunamadı. Dünya’daki tüm sarsıntıları ‘USGS’ (Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu) takip ediyor. Oradan 7’nin üzerindeki zelzelelerin tarihlerini alıp Ay’ın evresi ve durumunu o tarihlerde araştırdık. Ama hiçbir irtibat ya da dikkat cazip nokta bulunamadı” tabirlerini kullandı. Ay’ın Dünya’ya en yakın olduğu pozisyona ‘enberi’, en uzak olduğu pozisyona ise ‘enöte’ dendiğini belirten Prof. Dr. Ethem Derman, şimdi doğruluğu kanıtlanmamış olsa da Japon bilim insanlarının gerçekleştirdiği bir araştırmaya değinerek şunları söyledi:
“Japon araştırmacılar, ‘enberi’ olduktan 15 gün sonra büyük sarsıntıların meydana geldiği sonucuna varmış. Bu sarsıntıların birçok da okyanuslarda olan sarsıntılar. Bu 7 büyüklüğünde sarsıntılar aslında okyanuslarda daima oluyor. Okyanusya için bu zelzeleler çok az değil. Kahramanmaraş’taki zelzeleler ise karada meydana geldi. Bunun için farklı ve değerli.”
‘MARS VE AY’DA DA ZELZELE OLUYOR’
Tektonik levhaların hareketleriyle farklı büyüklüklerde meydana gelen sarsıntıların Dünya dışındaki gezegenlerde de olduğunu açıklayan Prof. Dr. Ethem Derman, Mars ve Ay’da olan sarsıntıları anlattı. Prof. Dr. Derman, ‘Inside’ isimli uzay aracının Mars yüzeyine konduğunu ve üzerinde bulunan sismografla data topladığını açıkladı.
Kaydedilen sarsıntıların şiddetinin çok az olduğunu belirten Prof. Dr. Derman, bu zelzelelerin Mars ve Ay’da çoklukla gezegene çarpan meteorlar sebebiyle meydana geldiğini ve Mars’ın içyapısındaki sarsıntıların çok küçük olduğunu kelamlarına ekledi.
‘YILDIZLAR VE GÖKYÜZÜ ÇOK NET’ ARGÜMANINA CEVAP
Deprem anında ya da çabucak sonrasında öne sürülen şeylerden birisi de gökyüzü ve yıldızların epey berrak ve net göründüğü. Bilhassa 1999’daki Gölcük Depremi‘ne tanıklık edenler gökyüzündeki farklılığı yıllar geçse de unutamadıklarına birçok defa argüman etmişlerdi. Prof. Dr. Ethem Derman, sanılanın bilakis gezegen ya da levha hareketleriyle ilgisi olmayan bu duruma şu sözlerle açıklık getirdi:
“Gökyüzünün çok net görünmesinin elektriklerin kesilmesi dışında bir sebebi yok. Elektrikler kesilince ışık kirliliği kalkıyor. Işık varken yıldızları hiç göremediğimiz için insanların sayının arttığını sanıyor. Halbuki yalnızca ışık kirliliği ortadan kalkıyor. Dünya genelinde kentlerin aydınlatılmasıyla ilgili birçok çalışma yapılıyor. Işık kirliliği gökyüzündeki yıldızları aslında bizim elimizden alıyor. Yaklaşık 2 bin 500 yıldız görmemiz gerekirken, İstanbul’da lakin 30 tane görebiliyoruz.”
0 Yorum