Kayıplar Için Kan örneği Verme çağrısı

Ferit Güçlü / İSTANBUL – Son datalarla 39 bin 672 insanın hayatını kaybedip, 108 bin 68 insanın yaralandığı 11 ili vuran büyük sarsıntı sonrası arama kurtarma çalışmaları devam ederken, enkazlardan 2 bin de kimliği belgisiz cenaze çıkarıldı. İsimli Tıp Kurumu’nca yapılan çalışmalarla 150’sinin kimliği tespit edilen, 920’sinin DNA profili belirlenen cenazelerden 1080’nin kimlik tespit çalışmaları devam ediyor. 18 Şubat prestijiyle 313 cenaze yakınının müracaatta bulunduğu İsimli Tıp Kurumu’nun Lideri Dr. Hızır Aslıyüksek, kayıp yakınlarını arayanlara Milliyet aracılığıyla davette bulunarak “Deprem sonrası yakınlarını kaybedip arayan vatandaşlarımızın savcılıklara yaptıkları kayıp başvurusu sırasında, gerek savcılıklara gerekse bizim ünitelerimize birinci derece yakınların verecekleri bir kan ve tükürük sürüntü örneği, hem bizim işimizin kolaylaştırıp kısa müddette çözülmesinde, hem de kendilerinin kayıp yakınlarını kısa müddette bulmalarında çok yararlı olacaktır” dedi.

150 tespit yapıldı

Merkezi İstanbul’da bulunan ve 13 ilin küme başkanlıklarıyla 81 vilayet ve 25 ilçede bulunan şube müdürlüklerinin bağlı bulunduğu İsimli Tıp Kurumu’nca sürdürülen çalışmalarda enkazlardan çıkarılan kimliği meçhul 2000 cenazeden 150’sinin kimliği tespit edilerek ailelerine teslim edildi. Teslim edilen cenazelerin de içinde bulunduğu 920 cenazenin DNA profili belirlendi. 1080 cenazenin kimliklendirme çalışmaları devam ediyor. Aydınlatılması beklenen 27 cenazeye birden fazla depremzede yakınının DNA örneği verildiği öğrenildi. Parmak iziyle başlayıp, kan, ağız içi sürüntü ve kemik testleriyle devam ettirilen DNA testi çalışmalarında sarsıntı sonrası ağır bir çalışma periyoduna giren İsimli Tıp Kurumu morglarına 18 Şubat prestijiyle sarsıntı bölgesindeki enkazlardan çıkarılarak getirilen meçhul hüviyetli 2.000 cenazeden kimliği meçhul 1.850 cenazenin kimlik belirleme çalışmaları devam ederken, 81 ilin Cumhuriyet Başsavcıları ile İsimli Tıp Kurumu’na bağlı Biyoloji İhtisas Dairelerince de yakınları hakkında kayıp müracaatında bulunanlardan kan ve ağız içi sürüntü örneği almak için üniteler oluşturuldu. Cenazenin deformasyon durumuna nazaran 5 saat ile 3 gün ortasında değişen müddetlerde kimlikleri tespit edilen 150 cenazenin kimliklerinin Diyarbakır, Gaziantep, Adana, Ankara, İstanbul, Trabzon ve İzmir İsimli Tıp Kurumu Biyoloji İhtisas Dairelerince tespit edildiği öğrenildi.

Önce parmak izi

Deprem bölgesi gruplarınca enkazlardan çıkarılarak isimli tıp morglarına kaldırılan ve fotoğraflama ve ön muayene ile başlayan kimliği meçhul cenazelere uygulanan kimlik tanımlama çalışması parmak izi incelemesiyle başlıyor. Uzman gruplarca muayene edilen cenazelerden evvel parmak izi alan gruplar, yurt genelindeki parmak izi havuzunda alınan parmak izini sorguluyor ve eşleşen parmak izi olunca cenazenin kimliği tespit edilip ailesine teslim ediliyor. Kimlik tanımlamanın birinci basamağında olan bu metottan sonuç alınamaması durumunda ise cenazeden kan ve ağız içi sürüntüsü denen tükürük örneği alınıp, çıkan sonuç kayıp müracaatında bulunan vatandaşlardan alınan kan ve tükürük örneklerinden elde edilen DNA sonucuyla karşılaştırılıp eşleştiriliyor. Cenazenin deformasyon durumuna nazaran bu iki evreden da sonuç alınamayan çalışmalarda üçüncü etaba geçiliyor ve cenazeden alınan kas, kemik ve diş örnekleri ailelerden alınan DNA örnekleriyle karşılaştırılıyor. Kontiminasyon (bulaş) tesiri yüksek olduğu için saç teli ve kıl testlerinin pek uygulanmadığı son çalışmalarda DNA’sı belirlenen kimliği meçhul şahsın kimliğinin belirlenmesi için ailenin birinci dereceden bireyleriyle yapılan DNA eşleştirmesinde anne, baba ve çocuğun DNA örneği öncelikli olarak eşleşmeye alınıyor.

Çalışmalar için Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın talimatıyla bölgede 423 İsimli Tıp çalışanı görevlendirildi.

Adli Tıp Kurumu Lideri Dr. Hızır Aslıyüksek, takımıyla birlikte kimliksiz getirilen cenazelerin kimliklerini tespit etmek için ağır bir çalışma içinde olduklarını söyledi.

‘En kısa müddette tüm kimlikleri tespit edeceğiz’

Cenazelerle yakınlarını arayanlar ortasındaki eşleştirme çalışmalarında 3 yakından birisinin DNA testi yoksa bu sefer cenazenin cinsiyeti öne çıkıyor. Kimliği araştırılan cenaze erkekse tıpkı babadan doğma erkek kardeş, cenaze bayan ise tıpkı anne ve babadan doğma kız ve erkek kardeşten DNA örneği alınıyor. Erkek cenazenin kimlik tespitinde tıpkı babadan doğma kız kardeşin DNA örneğinin eşleştirme çalışmasına alınmama nedeni, bilimsel olarak erkeklerde “y kromozomu” bulunması, bayanlarda ise bulunmaması olarak açıklanırken, kan ve tükürük testleri 3 saat, kemik, kas ve diş testleri ise 5 gün sürebiliyor. Lider Aslıyüksek, son model DNA tanımlama araçlarını kullandıklarını, kimliği meçhul cenazelerin kimliklerini en kısa müddette belirlemek için takımıyla ağır bir çalışma sürdürdüğünü söz etti. Aslıyüksek şunları söyledi: “Morglarımıza kimliksiz olarak kaldırılan cenazelerden, sarsıntıdan sonraki birinci günlerde gelen ve bozulmayanların büyük bir kısmının kimliğini ‘ilk aşama’ olarak tanımladığımız parmak izi prosedürüyle tespit ettik. Bir kısmını ise kan lekesi tespiti dediğimiz usulle tespit ederken, enkazda fazla hasar görenlere ise üçüncü basamak olan kemik, diş ve kas testi yapıyoruz. Hiçbir vatandaşımız tasa etmesin, kimliğini aydınlattığımız 150 cenaze üzere geriye kalan 1850 cenazenin de kimliğini en kısa müddette aydınlatacağız.”

‘Kan ve DNA örneği çok önemli’

Yapacakları çalışmalarda, sarsıntı sonrası 81 ilin Cumhuriyet Savcılıkları ve kendi kurumları içerisinde kurdukları, “kimlik tespiti için kan ve sürüntü örneği toplama birimleri”ne kayıp yakınlarını arayan vatandaşların kesinlikle kan örneği bırakmasının kendileri için çok değerli olduğunu ve 18 Şubat itibarıyla 313 vatandaşın bu ünitelere başvurduğunu kaydeden Dr. Aslıyüksek şöyle devam etti: “Biz bir formda cenazenin DNA’sını tespit ederiz lakin onu kimliklendirmede yakınlarının kan ve DNA örnekleri bizim için çok değer taşıyor. Yurt genelinde bulunan parmak izi havuzu kimliklendirme çalışmasında kâfi olmuyor. Zira havuzda hâlâ birçok vatandaşın parmak izi bulunmuyor. Onun için kan ve DNA örnekleri bizim için çok kıymet taşıyor. Biz burada elde ettiğimiz DNA tanımlamalarını da ayrıyeten kendi DNA havuzumuzda toplayarak artık bir DNA havuzu oluşturuyoruz.”