Mithat Yurdakul / ANKARA – Türkiye’yi sarsan zelzelelerin akabinde tüm yurttaşlar; vilayet, ilçe ve mahalle bazında konutlarının zelzele açısından inançlı olup olmadığını incelemeye başlarken, haritalara başvurdu. Birinci defa 2013 yılında yayımlanan, son sarsıntılardan sonra güncellenen, Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü’nün “Yenilenmiş Canlı Fay Haritası”nda ise mahalle seviyesinde detay bulunuyor.
MTA’dan alınan bilgiye nazaran, Kahramanmaraş merkezli sarsıntıda ortaya çıkan yüzey kırıklarının neredeyse tamamı, daha evvel gerçekleştirilmiş arazi çalışmaları sonucu tespit edildi. Bu nedenle, sarsıntı sonrası ortaya çıkan yüzey kırıkları, kelam konusu canlı faylar ile büyük bir çakışma gösteriyor. Bu fayların Kahramanmaraş zelzelesi sırasında ortaya çıkmadığı, daha evvel haritalanmış ve varolan faylar olduğu vurgulanıyor. Yeni yerleşim yerlerinin planlanması ve inşası kademesinde, yıkıcı zelzelelere kaynaklık edecek canlı faylar da kıymetli bir parametre.
Yaşanan zelzelelerin akabinde vatandaşlar; harita başında zelzele riskini değerlendirmeye çalışırken, MTA da geçtiğimiz günlerde “Yenilenmiş Canlı Fay Haritası”nı paylaştı.
10 YILLIK GEÇMİŞİ VAR
Milliyet’in aldığı bilgiye nazaran, MTA Yenilenmiş Canlı Fay Haritası, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş sarsıntılarının akabinde değil, 2011’de tamamlanan bir projenin eseri olarak 2013 yılında yayımlandı. Canlı fay haritasının güncellenmesine ait MTA Genel Müdürlüğü tarafından 2004-2011 yılları ortasında yürütülen proje kapsamında, tüm Türkiye anakarasında hava fotoğrafı ve uydu manzaraları takviyeli 1/25.000 ölçek hassasiyetinde ayrıntılı arazi çalışmaları yürütüldü. Bu kapsamda hazırlanan haritalar 1/250.000 ve 1/1.250.000 ölçeğinde basılarak bilim adamlarının ve kamuoyunun kullanıma sunuldu.
Türkiye Canlı Fay Haritası’nda Türkiye’den geçen fayların yüzeyde gözlenen uzunlukları, hareket tipleri ve segment yapılarına ilişkin bilgiler yer alıyor.
MAHALLE SEVİYESİNDE AYRINTI
1/25.000 ölçeğindeki ayrıntıda, mahalle ayrıntısına inilebilecek seviyede detay bulunuyor. Zelzele tehlike haritalarının, bu ölçekteki canlı faylar ve öbür parametreler kullanılarak vilayet bazında hazırlanabileceği belirtiliyor. Tehlike haritalarının hazırlanması yetkisi ise AFAD’da bulunuyor.
DEPREM KIRIKLARI İLE ÖRTÜŞTÜ
Diri fayların haritalanması, ayrıntılı arazi müşahedeleri ile yapılıyor. Bu nedenle, yüzeyde rastgele bir yansıması olmayan fayların haritalanması mümkün olmuyor. Ama vakit içinde farklı formüllerin ortaya çıkması yahut mikro zelzele aktivitelerinin tespit edilmesi sonucunda fay haritalarının güncellenmesi gerekiyor.
MTA’dan alınan bilgiye nazaran, Kahramanmaraş merkezli zelzelede ortaya çıkan yüzey kırıklarının neredeyse tamamı, daha evvel gerçekleştirilmiş arazi çalışmaları sonucu tespit edildi. Bu nedenle, sarsıntı sonrası ortaya çıkan yüzey kırıkları, kelam konusu canlı faylar ile büyük bir çakışma gösteriyor. Bu fayların Kahramanmaraş zelzelesi sırasında ortaya çıkmadığı, daha evvel haritalanmış ve varolan faylar olduğu vurgulanıyor.
PLANLAMA VE İNŞAATTA KIYMETLİ
Yeni yerleşim yerlerinin planlanması ve inşası etabında, yıkıcı zelzelelere kaynaklık edecek canlı faylar da kıymetli bir parametre. Yerleşim planlamasında canlı fayların dikkate alınmaması durumunda, sarsıntıya sağlam yerleşim yerleri inşa edilmesi noktasında büyük badirelerin yaşanabileceği vurgulanıyor.
AFAD’IN HARİTASINDAN FARKI NE?
Halk ortasında en çok bilinen haritalardan olan ve tehlikeli bölgelerin kırmızı renkle vurgulandığı AFAD’ın “Türkiye Sarsıntı Tehlike Haritası” ise 1945’den bugüne yenilenen 7 farklı haritanın mirasçısı durumunda. 2013 yılında Türkiye Canlı Fay Haritası’nın yayımlanmasının akabinde “Türkiye Zelzele Tehlike Haritası” da bu faylar ve yeni bilgiler üzerinden 2018 yılında güncellendi. AFAD’ın sarsıntı riskini gösteren haritada canlı faylar yalnızca datalardan biri olarak yer alıyor. MTA ‘Diri Fay Haritası’nda fayların uzunlukları, karakterleri ve geometrileri hakkında bilgi yer alırken AFAD’ın haritası ise ortaya çıkacak yıkıcı bir zelzele sonucunda yersel hareket ölçüsü (PGA) yani sarsıntı hakkında bilgi veriliyor.
‘İMARLAŞMADA TEK BELİRLEYİCİ DEĞİL’
MTA’dan Jeoloji Yüksek Mühendisi Dr. Akın Kürçer, Milliyet’e yaptığı açıklamada, evvelki fay haritalarının yanlış olmadığını, AFAD’ın Türkiye Zelzele Tehlike Haritası’nın da MTA’dan alınan datalarla oluşturulduğunu belirttti. Kürçer, haritalar ortasında çelişkinin kelam konusu olmayacağını vurguladı. Vatandaşların yalnızca canlı fay sınırına bakarak konutlarının güvenlik durumunu araştırmasının da gerçek olmadığını belirten Kürçer, canlı fay çizgisi haritalarında en ayrıntılı 1/25.000 seviyesinde ölçeklendirme yapıldığını, bunun imarlaşma için tek başına belirleyici olmayacağını söyledi. Kürçer, imara uygunluk için, yerin 1/5.000 üzere ölçeklerde ayrıntılı olarak incelenmesi gerektiğini kaydetti.
0 Yorum