Adıyaman’ın Samsat ilçesinde 2018 yılında 5.4 büyüklüğünde meydana gelen sarsıntıyla ilgili Adıyaman Meslek Yüksekokulu öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Kemal Güçlü ve Proje Koordinatörü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Ulaş İnan Sempatik ve Müdürü Doç. Dr. Senem Tekin’in yer aldığı çalışmada 6 yıl içerisinde 5’ten büyük bir sarsıntının olma mümkünlüğü yüzde 90’nın üzerinde söylenmişti. Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen iki büyük zelzeleyle büyük kayıplar yaşanırken, bölgede yeni bir sarsıntı riski tartışmaları da başladı.
Türkiye’de 534 fay çizgisinin bulunduğunu belirten Doçent Tabip Senem Tekin, “Ülkemiz maalesef yıkıcı zelzelelerin yaşandığı, büyük sarsıntılar üretme potansiyeli olan etkin fay sınırlarının bulunduğu bir alanda bulunmakta olup 534 tane faal fay yer almaktadır. Bunların bir birden fazla 6 ve üzerinde zelzele üretme potansiyeline sahip faylar bu bölgenin depremselliğine baktığımız vakit Adıyaman ve civarında bulunan etkin faylarda meydana gelmesi beklenen zelzelelerin tekrarlanma dönemlerini doldurduğu bilinmekteydi. Paleosismoloji çalışmalarıyla fay sınırları üzerinde ayrıntılı araştırmalar yapılarak, her bir fay çizgisine ilişkin ayrıntılı çalışmalar yapılmakta ve yapılmaya devam etmektedir. Çalışmalar kapsamında yahut ampirik denklemler ile bizler esasen hangi fay çizgisi kaç büyüklüğünde sarsıntı üretebilir bunları biliyoruz. Güç sıkışmalarına baktığımız vakit bu bölgede aslında çok uzun vakitten beri beklenen bir sarsıntı vardı. Aslında beklenen bir olay yaşandı. Olağan ki iki sarsıntının peş peşe olması dünyada rastlanabilir bir olay değil. Ancak 7.7 büyüklüğünde gerçekleşen birinci sarsıntının bilhassa çok uzun mühlet gerçekleşmiş olması peş peşe 3 tane zelzelenin gerçekleşmiş olması başlangıcından bitişine hem büyüklük hemde şiddeti rastgele bir düşüş olmaması sebebiyle çok fazla hasara, yıkıma ve can kaybına yol açtı. Bölgede dediğim üzere Adıyaman inhisarına baktığın vakit 100 kilometrelik tampon bölgede birçok büyük sarsıntı üretme potansiyeli olan etkin fay sınırı bulunmakta lakin gerçekleşen sarsıntılar ile büyük bir güç boşalması yaşandı. Doğu Anadolu fay zonu tekrar Erkenek, Pazarcık segmenti, Sürgü fayı, Amanos Meyyit Deniz fay zonu burada bulunan Bozova fay sınırı üzere etkin fayların, Besni fayının 6 üzerinde sarsıntı üretmesi de zati muhtemeldi”dedi.
70 NOKTADA YÜZEY KIRIĞI OLUŞTU
Meydana gelen zelzeleler sonrasında 70 noktada yüzey kırığı oluştuğunu söyleyen Tekin,”Bu yaşanan zelzele jeoloji mühendisleri olarak bizleri aslında şaşırtan bir zelzele değil. Dediğim üzere çok uzun vakitten beri tekrarlanan dönemini doldurmuş faylardı. Bu fayların tek kesimde kırılması, zelzele üretmesi ve dediğim üzere 2 tane sarsıntının peş peşe gerçekleşmesi maalesef çok büyük oranda ölümcül sonuçlara sebep oldu. Büyük oranda yüzey kırığı olarak baktığımız vakit yaklaşık 70 noktada yüzey kırığı oluşmuş durumda bu sarsıntılardan sonra yeniden 300 kilometrelik bölgeye baktığımız vakit yüzey kırığına çok net bir biçimde görünüyor “dedi .
Aletsel ve tarihi sarsıntı kayıtlara bakıldığında 580 yıl evvel bu halde zelzele meydana geldiğini aktaran Senem Tekin, “Büyük bir güç boşalması var noktada baktığımız vakit bu boşalma bu bölgelerde tekrar sarsıntı olur yahut olmaz tartışmaları yaratıyor. Bu kadar büyük güç boşalmasının bizler jeoloji mühendisleri olarak 6, 6.5 ve daha üzerinde bir zelzeleye artık bu bölgelerde uzun müddet yaşanmayacağını düşünüyoruz. En son bu biçimde sarsıntı 580 yıl evvel meydana gelmiş ve tüm aletsel ve tarihi zelzele kayıtlarımıza baktığımız vakit bu bölgede bu biçimde büyük yıkımlara yol açan sarsıntılar yaklaşık 600 yıllık dönemlerde kendini tekrardan oluşturuyor. Çok sık şununla karşılaşıyoruz bu bölgede artık tüm faylar aktivitesini doldurdu mu? Her fay kendi sistemine nazaran çalışır. Çalışmayan faylarımız aktivitesini tamamlamamış faylar var. Bölge yaşanan güç boşalmasından ötürü en azından çok uzun yıllar nefes alacağını düşünüyorum ancak Sürgü fayı olsun Malatya fayı olsun tekrar Bozova faylarımız olsun yahut Güneydoğu Anadolu bindirmesi Narince segmenti üzere sekmenlerimizin kendi başına 6 ve üzeri sarsıntı üretme potansiyeli bulunmakta lakin bunları bugünlerde birkaç yıl içerisinde beklemiyoruz” dedi.
‘SONUÇLAR BUGÜN MAALESEF HİÇ ŞAŞIRTMADI’
Son olarak Kahramanmaraş’ta meydana gelen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzele sonrası yapılan tahlil sonuçlarını açıklayan Tekin, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“8 üzerindeki durumlarda şiddet değerlendirmesine baktığımız vakit yıkımları alışılmış ki bekleriz. Düzgün formda hakikat yerlere yerleşmiş olsaydık, bina kat sayılarımızı düzgün belirlemiş olsaydık, binaların altındaki marketlerde kolonların kesintileri yapılmasaydı sonuçlar farklı olabilirdi. Bu formda aksiyonlar yapılmamış olsaydı ‘başımıza gelmez değil de ya başımıza gelirse ne yaparız’ diye yapmış olsaydın bunları yaşamayacaktık. Bundan 3 ay evvel Adıyaman Üniversitesi’nde gerçekleştirdiğimiz konferansta merkez ilçede bulunan 33 binlik bina envanteri üzerinde bizler risk tahlillerini gerçekleştirmiştik. Yaptığımız risk tahlillerinde binaların yüzde 70’ine yakınının yıkılacağını 6.5 üzerinde gerçekleşecek bir sarsıntıda ya da büyük oranda ağır hasarlı çıkacağını belirledik. Yaptığımız sonuçlar bugün maalesef hiç şaşırtmadı. “
0 Yorum